Âhir Zamanda İlmin Kaldırılıp Alınması; Cehalet Ve Fitnelerin Zuhuru Bâbı ile İlgili Hadisler

6956-) Bize Şeyban b. Ferrûh rivâyet etti. ki): Bize Abdü'l-Vâris rivâyet etti, ki): Bize Ebû't-Teyyah rivâyet etti. ki): Bana Enes b. Mâlik rivâyet etti. ki): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem); alâmetlerinden bâzdan İlmin kaldırılması, cehlin subût bulması, şarabın içilmesi ve zinanın açığa çıkmasıdır!» buyurdular.

6957-) Bize Muhammed b. Müsennâ ile İbnü Beşşâr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti. ki): Bize Şu'be rivâyet etti. ki): Katâde'yi, Enes b. Mâlik'den naklen rivâyet ederken dinledim. Enes şöyle dedi: Size Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den dinlediğim bir hadîsi rivâyet edeyim mi? Onu kendisinden işitmiş olarak benden sonra size hiç bir kimse rivâyet etmez: ki, kıyâmet alâmetlerinden Bazıları ilmin kaldırılması, cehlin zuhur etmesi, zinanın alıp yürümesi, şarabın içilmesi ve erkekler giderek kadınların kalmasıdır. Hattâ elli kadına bakacak bir kayyım olacaktır.» buyurdular.

6958-) Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti. ki): Bize hammed b. Bişr rivâyet etti. H. Ebû Küreyb de rivâyet etti. ki): Bize Abde ile Üsâme rivâyet ettiler. Bu râvilerin hepsi Saîd b. Ebî Arûbe'den, o da Katâde'den, o da Enes b. Mâlik'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen rivâyet etmişlerdir. İbn Bişr ile Abde'nin hadîslerinde: «Onu size benden sonra kimse rivâyet etmez. Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'ı şöyle buyururken işittim...» ibaresi vardır. Ve râvi hadîsi yukarki gibi anlatmıştır.

6959-) Bize Muhammed b. Abdillah b. Nümeyr rivâyet etti. ki): Bize Veki' ile babam rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize A'meş rivâyet etti. H. Ebû Saîd El-Eşec de rivâyet etti. Lâfız onundur. ki): Bize Veki' rivâyet etti. ki): Bize A'meş, Ebû Vâil'den rivâyet etti. ki): Abdullah ve Ebû Mûsa ile birlikte oturuyordum. Şunu söylediler: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): kıyâmetin önünde Öyle günler vardır ki, o günlerde ilim kaldırılacak, cehil inecek, o günlerde here çoğalacaktır. Here katildir.» buyurdular.

6960-) Bize Ebû Bekr b. Nadr b. Ebî'n-Nadr rivâyet etti. ki): Bize Ebû'n-Nadr rivâyet etti. ki): Bize Ubeydullah El-Eşcaî, Süfyân'dan, o da A'meş'den, o da Ebû Vail'den, o da Abdullah ile Ebû Mûsa’l-Eş'arî'den naklen rivâyet etti. Şöyle dediler: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu ki... H.

6961-) Bana Kasım b. Zekeriyya da rivâyet etti. ki) ; Bize Hüseyn El-Cu'fi, Zâide'den, o da Süleyman'dan, o da Şakîk'den naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Abdullah ve Ebû Mûsa ile birlikte oturuyordum. Onlar konuşuyorlardı. Ve: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu, dediler. Veki’ ile İbn Nümeyr’in hadîsi gibi rivâyette bulunmuştur.

6962-) Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb, ibnü Nümeyr ve İshâk El-Hanzalî toptan Ebû Muâviye'den, o da A'meş'den, o da Şakîk’dan, o da Ebû Mûsa'dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen bu hadîsin mislini rivâyet ettiler.

6963-) Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti, ki): Bize Cerir A'meş'den, o da Ebû VâH'den naklen haber verdi. (Şöyle dedi): Ben Abdullah ve Ebû Mûsa ile birlikte oturuyordum. Onlar konuşuyorlardı. Ebû Mûsa şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdular ki... yukarki hadîsin mislini anlatmıştır.

6964-) Bana Harmele b. Yahya rivâyet etti. ki): Bize İbn Vehb haber verdi. ki): Bana Yûnus, İbn Şihab'dan naklen haber verdi. ki)': Bana Humeyd b. Abdirrahman b. Avf rivâyet etti ki: Ebû Hüreyre şunu söylemiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): yaklaşacak, ilim alınacak, fitneler zuhur edecek, cimrilik yerleşecek ve here çoğalacaktır.» buyurdu. Ashâb: iler nedir? diye sordular. «Katildir...» buyurdu.

6965-) Bize Abdullah b. Abdirrahman Ed-Dârimî rivâyet etti. ki): Bize Ebû'l-Yeman haber verdi. ki): Bize Şuayb, Zührî'den naklen haber verdi. ki): Bana Humeyd b. Abdirrahman, Zühre’den rivâyet etti ki: Ebû Hüreyre şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem); yaklaşacak ve ilim alınacaktır...» buyurdular. Sonra râvi hadîsin mislini nakletmiştir.

6966-) Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti. ki): Bize Abdü’l-A'lâ Ma'mer'den, o da Zührî'den, o da Saîd'den, o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti. Şöyle buyurmuşlar: yaklaşacak ve ilim noksanlaşacaktır...» Sonra râvi yukarki İki râvinin hadîsleri gibi nakletmiştir.

6967-) Bize Yahya b. Eyyûb ile Kuteybe ve İbn Hucur rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsmail (yani İbn Cafer) Alâ'dan, o da babasından, o da Ebû Hüreyre’den naklen rivâyet etti. H.

6968-) Bize İbn Nümeyr ile Ebû Küreyb ve Amru'n-Nâkid da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İshâk b. Süleyman, Hanzele'den, o da Sâlim'den, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet etti. H.

6969-) Bize Muhammed b. Râfi' dahi rivâyet etti. ki): Bize Abdür-rezzak rivâyet etti. ki): Bize Ma'mer, Hammad b. Münebbih'den, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet etti. H.

6970-) Bana Ebû't-Tahir dahi rivâyet etti. ki): Bize İbn Vehb Amr b. Hâris'den, o da Ebû Yûnus'tan, o da Ebû Hüreyre'den naklen haber verdi. Bu râvilerin hepsi Zührî'nin Humeyd'den, onun da Ebû Hüreyre'den rivâyet ettiği hadîs gibi: «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den» dediler. Yalnız onlar: «Cimrilik yerleştirilir...» cümlesini anmadılar.

6971-) Bize Kuteybe b. Saîd rivâyet etti. ki): Bize Cerîr, Hişam b. Urve'den, o da babasından naklen rivâyet etti. ki): Ben Abdullah b. Amr b. Âs'ı şöyle derken işittim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’i: Allah ilmi insanlardan çekip alıvermez. Lâkin ilmi, ulemâyı almakla kaldırır. Nihayet hiç bir âlim bırakmadığı vakit, İnsanlar bir takım cahilleri baş edinirler. Onlara sual sorulur, ilimsiz fetva verirler; bu suretle hem saparlar, hem saptırırlar.» buyururken İşittim.

6972-) Bize Ebû'r-Rabi' El-Atekî rivâyet etti. ki): Bize Hammad (yani İbn Zeyd) rivâyet etti. H. Yahya b. Yahya da rivâyet etti. ki) ; Bize Abtad b. Abbâd ile Ebû Muâviye haber verdiler. H. Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Veki' rivâyet etti. Ii. Ebû Küreyb dahi rivâyet etti. ki): Bize İbn İdris ile Ebû Üsâme, İbn Nümeyr ve Ahde rivâyet ettiler. H. İbn Ebî Ömer de rivâyet etti. ki): Bize Süfyân rivâyet etti. H. Muhammed b. Hatim de rivâyet etti. ki): Bize Yahya b. Saîd de rivâyet etti. H. Ebû Bekr b. Nâfi' dahi rivâyet etti. ki): Bize Ömer b. Ali rivâyet etti. H. Abd b. Humeyd dahi rivâyet etti, ki): Bize Yezid b. Harun rivâyet etti. ki): Bize Şu'be b. Haccâc haber verdi. Bu râvilerin hepsi Hişâm b. Urve'den, o da babasından, o da Abdullah b. Amr'dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen Cerîr'in hadîsi gibi rivâyet ettiler. Ömer b. Ali'nin hadîsinde şu ziyade de vardır: «Sonra Abdullah b. Amr'a sene. başında rastlayarak kendisine sordum da, bize hadîsi eskiden rivâyet ettiği gibi iade etti. Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’i buyururken işittim, dedi.»

6973-) Bize Muhammed b. Müsennâ rivâyet etti. ki): Bize Abdullah b. Humran, Abdu'l-Hamid b. Ca'fer'den rivâyet etti. ki): Bana babam Ca'fer, Ömer b. Hakem'den, o da Abdullah b. Amr b. Âs’dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen haber verdi. Râvi Hişâm b. Urve'nin hadîsi gibi rivâyet etmiştir.

6974-) Bize Harmele b. Yahya Et-Tü'cîbî rivâyet etti. ki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi. ki): Bana Ebû Şüreyh rivâyet etti. Ona da Ebû'l-Esved, Urve b. Zübeyr'den naklen rivâyet etmiş. Urve ki): Bana Âişe şunu söyledi: Ey kız kardeşimoğlu! Duydum ki, Abdullah b. Amr hacca giderken bize uğrayacakmış. Onunla görüş de kendisine (bir şeyler) sor! Çünkü o Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den çok ilim nakletmiştir. Urve ki: Bunun üzerine ben kendisiyle görüşerek ona birçok şeyler sordum. Onları Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen söylüyordu. şöyle dedi: Anlattıkları meyanında şu da vardı. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): Allah ilmi İnsanlardan çekip ahvermez. Lâkin ulemâyı kabze-der, onlarla birlikte İlmi de kaldırır. Ve insanlar arasında bir takım câhil başlar bırakır. Bunlar insanlara ilimsiz fetva verirler; bu suretle hem saparlar, hem saptırırlar.» buyurdular. şöyle dedi: Ben bu hadîsi Âişe'ye rivâyet ettiğim vakit onu pek büyük gördü ve yadırgadı. Sana kendisinin Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) founu söylerken işittiğini anlattı mı? dedi, ki: Ertesi sene olunca Âişe bana: İbn Amr gelmiş onunla görüş, sonra ona söz aç, tâ ki ilim hakkında sana anlattığı hadîsi kendisine sor! dedi. Ben de kendisiyle görüşerek ona bir şeyler sordum. Ve bu hadîsi bana ilk defada anlattığı gibi anlattı. şöyle dedi: Âişe'ye bunu haber verdiğim vakit: Onun doğru söylemekten başka bir şey yapmadığını zannederim. Sanırım ki, bu hadîse hiç bir şey ziyâde ve noksan etmemiştir.» dedi. hadîslerden Hazret-i Enes rivâyetini Buhârî ile Nesâî «Kitâbu'l-ilim»'de; Ebû Mûsa ile Ebû Hüreyre rivâyetlerini Buhârî «Kitâbu'l-Fiten»'de tahric etmişlerdir. hadîslerde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kıyâmetin küçük alâmetlerinden bazılarını beyan etmiştir. Ki onlar ilmin kaldırılması, cehlin yerleşmesi; şarabın içilmesi, zinanın meydana vurması; erkeklerin azalması, hercümercin çoğalması; cimriliğin kalblere yer etmesi, câhillerin baş olmasıdır. kaldırılmasından murad; kalblerden silinmesi değil, ulemânın azalmasıdır. Nitekim bu cihet rivâyetlerin bazısında tasrih edilmiştir. yerini cehil alacak ve bir takım câhiller dinî hususatta başa geçerek kendi reyleriyle fetva vereceklerdir. Kâdî Iyâz: «Bu hâl zamanımızda Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in haber verdiği gibi zuhur etmiştir.» diyor. Şeyh Kutbud-Din: «Ben derim ki, Kâdî'nin zamanında bunca ulemâ bulunmasına rağmen, bu sözü söylemişse, bizim zamanımıza ne buyrulur.» demiş; Allâme Aynî de şunları söylemiştir: Şeyh Kutbu'd-Din zamanında bunca futana, dört mezbebden ulemâ ve büyük muhaddisler bulunduğu halde bunu söylemişse; bizim zamanımıza ne denir? Beldeler ulemâdan hâli kalmış. Cahiler ta'ym suretiyle fetva ve tedris mevkilerinin başına geçirilmiştir. Artık biz selâmet ve afiyet dileriz. de deriz ki: Gelin bir de bizim zamanımızı görün. Artık bunlar moda oldu. Kendi fikrine göre fetva verenlere bugün aydın din adamı deniliyor. La havle velâ kuvvete illâ billah... resmen alıp yürümesi, zinanın açığa vurması vesaire kıyâmet klarnetleri hiç bir devirde bugünkü kadar açık ve pervasız görülmemiş ve işitilmemistir. Allah müslümanlara intibahlar nasîb etsin. azalması harblerde öldürülmeleri sebebiyle olacaktır. Nitekim İkinci Dünya Harbi'nden sonra bilhassa Almanya'da bu hal kendini göstermiş, kadınlar çoğalınca ahlâk kökünden yıkılıp gitmiştir. yaklaşmasından murâd ne olduğu ulemâ arasında ihtilaflıdır. Bazıları bundan kıyâmetin yakınlığı kastedildiğini söylemiş; bir takımları zevk-ü safadan senenin ay, ayın hafta, haftanın gün gibi kısa geleceğini; daha başkaları günlerin, gecelerin hakikaten kısalacağını söylemişlerdir. ? Âişe'nin Abdullah b. Amr hakkındaki sözleri onu itham için değil, hadisi karıştırmış olmasından yahut hikmet kitablarından okuyup da, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den duydum sanarak söylemesinden endişe ettiği içindir. Hazret-i Abdullah ikinci sene aynı hadîsi tekrar edince Âişe (radıyallahü anha)'nın kalbi mutmain olmuş, onu hakikaten Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den işittiğine kanaat getirmiştir, Onun hadîsinde ilme teşvik ve âlimin faziletini itiraf vardır.