Allah Yolunda Sabah Ve Akşam Seferlerinin Fazileti Bâbı ile İlgili Hadisler

4981-) Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb rivâyet etti. ki): Bize Hammâd b. Seleme, Sâbit’den, o da Enes b. Mâlik'den naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): yolunda bir sabah veya akşam seferi dünyâdan ve bütün dünya varlıklarından daha hayırlıdır.» buyurdular.

4982-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Bize Abdülâziz b. Ebî Hâzim, babasından, o da Sehl b. Sa'd Es-Sâıdî'den, o da Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen haber verdi! Allah yolunda yürüdüğü sabah yürüyüşü dünyâdan ve bütün dünya varlıklarından daha hayırlıdır.» buyurmuşlar.

4983-) Bize Ebû Bekir b. Ebi Şeybe ile Züheyr b. Harb da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Veki', Süfyân'dan, o da Ebû Hâzim'den, o da Sehl b. Sa'd Es-Sâidî'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti. yolunda bir sabah veya akşam yürüyüşü dünyadan ve bütün dünya varlıklarından daha hayırlıdır.» buyurmuşlar.

4984-) Bize İbn Ebî Ömer rivâyet etti. ki): Bize Mervân b. Muâviye, Yahya b. Said'den, o da Zekvân b. Ebî Sâlih'den, o da Ebû Hüreyre'den, naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): bir takım adamlar olmasa...» buyurdular. Ve râvî hadîsi rivâyet etmiştir. Bu hadîsde şu cümle de vardır: yolunda bir akşam veya sabah yürüyüşü dünyadan ve bütün dünya varlıklarından daha hayırlıdır.»

4985-) Bize Ebû Bekir b. Efeî Şeybe ile İshâk b. İbrahim ve Züheyr b. Harb da rivâyet ettiler. Lâfız Ebû Bekir'le İshâk'ın'dır, (İshak: Bize haber verdi tâbirini kullandı. Ötekileri: Bize El-Mukri' Abdullah b. Yezîd rivâyet etti; dediler.) O Saîd b. Ebî Eyyûb’dan naklen rivâyet etmiş: ki): Bana şurahbîl b. Şerîk El-Maâfirî, Ebû Abdirrahmân El-Hubulî'den rivâyet etti. Şöyle dedi: Ben Ebû Eyyûb'u şöyle derken işittim; Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): yolunda bir sabah veya akşam yürüyüşü, üzerine güneş doğmuş batmış her şeyden daha hayırlıdır.» buyurdular.

4986-) Bana Muhammed b. Abdillâh b. Kuhzâz rivâyet etti. ki): Bize Aliy b. Hasan, Abdullah b. Mübârek'den rivâyet etti. ki): Bize Saîd b. Ebî Eyyûb ile Hayve b. Şureyh haber verdiler. Bunlardan her biri dedi ki: Bana Şurahbîl b. Şerîk, Ebû Abdirrahmân El-Hubuli'den naklen rivâyet etti ki, kendisi Ebû Eyyûb El-Ensârî'yi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu...» derken işitmiş. Hadîs yukarıki-nin tamamîle mislidir. rivâyetleri Buhârî «Cihâd» bahsinde tahric ettiği gibi bâzılarını Nesâî ve İbn Mace de tahrîc etmişlerdir. Tirmizî bu mânâda Hazret-i İbn Abbâs'dan rivâyet olunan bir hadîsi nakletmiş ve: «Bu hadis hasen garîbtir.» demiştir. Gündüzün evvelinden zeval vaktine kadar, ravha da zevalden geceye kadar yürüyüş demektir. Bu isim verilmek için yürüyüşün mutlaka yürüyenin köyünden veya kasabasından baş'aması şart değildir. Gaza yolunda bulunan kimsenin akşamda sabanda yaptığı her yürüyüş ve gezinti gadve ve ravhadır. mânâsı şudur: Allah yolunda yapılan sabah ve akşam yürüyüşlerinin fazilet ve sevabı bütün dünya nimetlerinden daha hayırlıdır. Yani bütün dünya nimetleri bir kişinin olsa Allah yolunda yapılan bir tek sabah veya akşam yürüyüşüne denk olamaz. Çünkü dünya nimetleri geçici âhiret nimetleri ise ebedîdir. Iyâz Şöyle deditir: «Bu hadîs ile o mânâda âhiret işlerini ve sevabını dünya işleri ile temsil eden diğer hadîsler için şöyle denilmiştir: Bir insan bütün dünya varlıklarına sahib olsa da onları âhiret umuruna sarf etse yine âhiret işlerinin sevabı dünya varlıklarından hayırlıdır. Yoksa bu hadîs mutlak surette fânîyi bakîye kıyas değildir.» göre hadîsden murâd: «Cennette bir sabah yürüyüşü kadar az bir zamanın sevabı bütün dünya zamanlarından daha hayırlıdır.» demektir. Yânı âhîretin kısa zamanı dünyanın uzun zamanından daha hayırlıdır. Hâsılı maksad, cihâdın büyüklüğünü anlatarak ona teşvîkde bulunmaktır. Binaenaleyh bir insan dünyalara Mâlik olan zengine değil, Allah yolunda sabah veya akşam yürüyüş yapan gaziye im-renmelidir.