Bir Şahıs İki Kişi Arasında Ortak Bir Köleyi Âzâd Ettiği Yahut Ortaklar Arasındaki Bir Dişi Köleyi Âzâd Ettiği Zaman? ile İlgili Hadisler

2561-) Abdullah ibn Omer (radıyallahü anh)'den, Peygamber(sallallahü aleyhi ve sellem): "iki kişi arasında ortak olan bir köleyi âzâd eden, eğer zengin ise kölenin kıymeti ta'yin olunur, sonra kölenin tamâmı hürriyete kavuşturulur” buyurmuştur,.

2562-) Abdullah ibn Omer (radıyallahü anh) 'den (o, şöyle demiştir):Rasûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Her kim bir köledeki hissesini bağışlayıp âzâd eder ve kölenin, geri kalan değerine ulaşacak derecede bir malı bulunursa, o pay için köleye âdilce bir kıymet konulur da o payını âzâd eden, diğer ortakların hisselerini verir ve onun hesabına köle hürriyetine kavuşup âzâd olur. Şayet hissesini ilk âzâd edenin diğer ortakların hisselerini ödeyecek malı bulunmazsa, köleden âzâdladığı hissesi âzâd olmuştur".

2563-) İbn Omer (radıyallahü anh)'den (şöyle demiştir): Rasûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: "Her kim bir köledeki payını bağışlayıp âzâd eder ve o kölenin, bütün bedeline yetişecek bir malı bulunursa, o kölenin tamamen hürriyete kavuşturulması bu zâtın üzerine vâcibdir. Eğer bu zâtın böyle bir malı yoksa köleye hissesini âzâd edenin huzurunda kölenin âdil surette kıymeti takdir olunur da o köleden bu zâtın âzâd ettiği pay kadarı âzâd edilmiş olur". Müsedded tahdîs edip şöyle dedi: Bize Bişr, Ubeydullah'tan tahdîs etti. Müsedded, zikrolunan bu isnâdla bu hadîsi kısaca getirdi.

2565-) Bize Hammâd, Eyyûb'dan; o da Nâfi'den; o da İbn Omer (radıyallahü anh)'den tahdîs etti. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): "Her kim bir memlûkteki kendi payını yahut bir abddeki kendi hissesini bağışlayıp âzâd eder ve kendisinin de bu kölenin âdil surette ta'yin edilecek kıymetine ulaşacak kadar malı varsa, bu köle hürriyete kavuşmuştur" buyurmuştur. dedi ki: "Eğer bu zâtın böyle bir malı yoksa artık o köleden bu kişinin âzâdladığı hissesi âzâd olur". Eyyûb es-Sahtıyânî: Bu malsızın hükmü, Nâfi'in kendinden söylediği bir şey mi, yahut hadîse dâhil bir şey mi; bilmiyorum, dedi.

2566-) Bize Mûsâ ibnu Ukbe tahdîs edip şöyle dedi: Bana Nafi', ibn Omer (radıyallahü anh) 'den haber verdi ki, İbn Omer, ortaklar arasında ortak bulunacak erkek köle yahut kadın köle hakkında fetva verir idi de şöyle derdi: Ortaklardan biri köleden olan kendi payını âzâd ederse, bu kölenin tamamen âzâd edilmesi şu takdirde onun üzerine vâcib olmuştur: Şöyle ki: Bu âzâd edenin, ortakların hisselerine yetecek kadar malı bulunduğu zaman, bu âzâd edenin malından âdil surette bir kıymet takdiri yapılır (yani diğerlerinin payları hesâb ve ta'yîn olunur) da diğer ortakların payları kendilerine ödenir ve hürriyete kavuşturulan kölenin yolu boşaltılır. İbnu Omer, bunu Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den olmak üzere haber veriyordu. hadîse el-Leys ibn Sa'd, İbnu Ebî Zi'b, Mağâzi sahibi Mu-hammed ibn İshâk, Cuveyriye ibn Esma, Yahya ibn Saîd, İsmâîl ibn Umeyye de Nâfi'den; o da İbn Omer'den; o da Peygamber(sallallahü aleyhi ve sellem)'den olmak üzere muhtasar olarak rivayet etmişlerdir.