Ezanın Çift, İkametin Tek Lafızlarla Okunmasının Emredilmesi Bâbı ile İlgili Hadisler

864-) Bize Halef b. Hişâm rivâyet etti ki): Bize Hammâd b. Zeyd rivâyet etti. H. Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti ki): Bize İsmail b. Uleyye haber verdi. Bunların ikisi birden Hâlid El-Hâzzâ'dan, o da Ebû Kılâbe'den, o da Enes'den naklen rivâyet etmişler. Enes şöyle dedi: ezanı çift, ikâmeti tek okuması emrolundu.. Yahya, İbn Uleyye'den rivâyet ettiği hadîsinde: -Ben bu hadîsi Eyyûb'a rivâyet ettim. Eyyûb; yalnız ikâmet lâfzı müstesna, dedi.» cümlesini ziyade etti.

865-) Bize İshak b. İbrahim el-Hanzali de rivâyet etti ki): Bize Abdülvehhab es-Sakafî haber verdi, dedi ki; Bize Hâlid el-Hazzâ, Ebû Kılâbe'den, o da Enes b. Mâlik'den naklen rivâyet etti. Enes şöyle dedi: Ashab tanıyacakları bir şeyle halka namaz vaktini bildirmeyi konuştular da kimi ateş yakmayı kimi de çan çalmayı teklif ettiler. Bunun üzerine; Bilâl'e ezanı çift, ikâmeti de tek kelimelerle okuması emrolundu.

866-) Bana Muhammed b. Hatim de rivâyet etti. ki): Bize Behz rivâyet etti ki): Bize Vüheyb rivâyet etti ki): Bize Hâlid el-Hazzâ bu isnadla rivâyet etti. Hâlid; Müslümanlar çoğalınca namaz vaktini bildirmeyi konuştular...» diyerek Sekafi hadîsi gibi rivâyet etmiş; yalnız burada; «Ateş yakmayı» tabirini kullanmış.

867-) Bana Ubeydullah b. Ömer el-Kavârîrî dahi rivâyet etti. ki): Bize Abdülvâris b. Saîd ile Abdülvehhâb b. Abdilmecîd rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize Eyyûb, Ebû Kılâbe'den, o da Enes'den naklen rivâyet etti. Enes; ezanı çift, ikâmeti tek (Lâfızlarla) okuması emrolundu» demiş. hadisi bütün Kütüb-ü Sitte sahihleri az lâfız değişikliği ile tahrîc etmişlerdir. İbadet zamanlarında hıristiyanlann çaldığı çandır. Yahûdiler bu iş için borazan mânâsına gelen bûk veya şebûr çalar, mecûsiler de ateş yakarlarmış. Ashâb-ı Kirâm'ın halkın tanıdıkları birşeyle namaz vaktini bildirmekden muradları, Namaz vaktini bildiren bir alâmet tayin et-mekdir. Bazıları bu alâmetin namaz vakti geldiğinde ateş yakmak, diğerleri de çan çalmak ve boru üfürmek gibi şeyler olmasını teklîf etmişlerdir. emrolundu» cümlesinde, emrolundu fiili meçhul sîgası ile vârid olmuştur. Emredenin Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) yahut başka biri olması ihtimal dahilindedir. Sahâbînin «Emrolundu» demesi Usûl-ü Fıkh ulemâsı arasında ihtilaflıdır. Bazıları bu sîga ile rivâyet edilen hadîsin merfu', bazıları da mevkuf olduğunu söylemişlerdir. Kirmanı ekseri ulemânın mezkûr sîga ile rivâyet edilen hadisi merfu' saydıklarını, doğrusunun da bu olduğunu söylemişse de, Aynî bu sözün kendi mezhebini takviye için söylenmiş bir söz olduğunu beyan etmiştir. Nevevî dahi Kirmânî'nin yolundan giderek böyle hadîslere mevkuf diyenleri hatâya nisbet etmiş, doğrusu böyle hadisler merfu'dur. Çünkü emrolundu fiilinin faili emir ve nehiy sahibi olan Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'dir. Yine bu kabilden olmak üzere Sahâbînin «şöyle emrolunduk, şundan nehyolunduk, insanlara şu emrolundu» gibi sözleri hep merfû'dur. Sahabinin bu sözleri Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) zamanında söylemesi ile onun vefatından sonra söylemesi arasında fark yoktur» demiştir.