Hurma Satışının Caiz Olmayan Türü ile İlgili Hadisler

1830-) Atâ b. Yesâr'dan: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): Hurma hurma ile eşit olarak (misli misline) satılır» buyuranca, kendisine: Ya Resûlallah, senin Hayber'deki zekât memurun bir ölçek hurmayı iki ölçek hurma karşılığında alıyor» denildi. Bunun üzerine Resûlüllah: Onu bana çağırın» buyurdu. Çağırdılar, huzura gelince Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): İki ölçek hurma karşılığında bir ölçek hurma mı, alıyorsun?» dedi. Memur: Ya Resûlallah, bana iyi cins hurmayı kötü cins hurmayla değişirken eşit olarak vermiyorlar» deyince, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): O halde kötü cins hurmayı para ile sat, sonra bu para ile iyi cinsini al.» buyurdu. Hadis, mürseldir. İbn Abdilber derki: Davud b. Kays onu, Zeyd b. Atâ ile Ebû Saîd el-Hudrî'den mevsul yapmıştır. aynı cinsten farklı kalitelerdeki meyveler birbirleriyle değiştirilince miktarlarının eşit olması gerektiğini öğreniyoruz. Fazlalık faiz olur. Hanefılerin görüşü de böyledir. (Bk. Meydanı, el-Lübab, c. 2, s. 38).

1831-) Ebû Said el-Hudrî ve Ebû Hureyre'den: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) birini Hayber'e zekât memuru tayin etti. Memur kaliteli hurmalarla dönünce Resûlüllah: Hayber'in bütün hurmaları böyle mi?» diye sordu. Memur da: Hayır vallahi Ya Resûlallah, biz topladığımız kalitesiz zekât hurmalarının iki ölçeğini bir ölçek kaliteli hurma ile ve üç ölçeğini iki ölçeği ile değiştiriyoruz,» deyince Resûlüllah: yapma. Kalitesiz hurmayı para ile satarak yerine kalitelisini al» buyurdu. Buhârî, Buyu, 34/89; Müslim, Musakat, 22/18, no: 95.

1832-) Zeyd Ebû Ayyaş'dan: «Ben Sa'd b. Ebî Vakkas'a süit Süit: Buğday ile arpa arasında hububat türünden bir şeydir. Arpa kadar kapçığı yoktur. karşılığında arpanın (satın alınmasının hükmünü) sordum». Sa'd: Ölçekte hangisi daha çoktur?» dedi. Ben: Arpa» deyince, Sa'd beni bundan men etti ve dedi ki: Resûlüllah'ı (sallallahü aleyhi ve sellem) işittim, Kendisine yaş hurma karşılığında kuru hurma satın alınmasının hükmü sorulduğunda; «Yaş hurma kuruyunca noksanlaşır mı?» buyurmuş, onlar da evet noksanlaşır deyince buna müsaade etmemişti.  Ebu Davud, 22- Buyu, 18; Tirmizî, 12- Buyu, 14; Nesaî, 44- Buyu, 36; İbn Mâce, 12- Ticârât, 53; Şarî, Risale, no: 907; Şeybanî, 765. Arpanın süit karşılığı satılması, ya peşin, ya da vadeli olur. Peşin olursa Hanefilere göre, birbiriyle farklı değiştirilmesi caizdir. Zira cinsler ayrılır. Cinsler ayrı olunca faizin kapsamına girmez. Vade ile olursa, o zaman caiz değildir. Kuru hurma mukabilinde yaş hurma alınmasına gelince, mesele Hanefilerce ihtilaflıdır. Ebû Hanifeye göre caiz, Ebû Yusuf, Muhammed ve diğer mezhep imamlarına göre caiz değildir. (Sehâranfûrî, Bezlül-Mechud, c.15, s. 19-20)