Müdebberi Satmanın Cevazı Bâbı ile İlgili Hadisler

4428-) Bize Ebû'r-Rabî' Süleyman b. Dâvûd El-Atekî rivâyet etti. ki): Bize Hanunâd (yani İbn Zeyd) Amr b. Dinar'dan, o da Câbir b. Abdillâh'dan naklen rivâyet etti ki, Ensârdan bir zât bir kölesini müdebber olarak azâd etmiş. Ondan başka malı yokmuş. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu duymuş ve: köleyi benden kim satın alacak?» demiş. Bunun üzerine onu Nuaym b. Abdillâh sekiz yüz dirheme satın alarak parayı kendisine vermiş, Amr demiş ki: «Câbir'den dinledim: Kıbtî bir köle idi; geçen sene vefat etti, diyordu.»

4429-) Bize bu hadîsi Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile İshâk b. İbrahîm de İbn Uyeyne'den rivâyet ettiler. Ebû Bekir: Bize Süfyân b. Uyeyne rivâyet etti; dedi, demiş ki: Amr, Câbir'i şunu söylerken işitmiş: Ensârdan bir zât, bir kölesini müdebber olarak âzâd etti. Ondan başka malı yoktu. Müteakiben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onu sattı. ki: «Onu İbn Nahhâm satın aldı. Kıbtî bir köle idi. Geçen sene İbn Zübeyr'in valiliği zamanında öldü.»

4430-) Bize Küteybe b. Saîd ile İbn Rumh, Leys b. Sa'd'dan, o da Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den müdebber hakkında, Hammâd'ın Amr b. Dinar'dan rivâyet ettiği hadis gibi rivâyette bulundular.

4431-) Bize Kuteybe b. Saîd rivâyet etti. ki) Bize Mugire (yani El-Hizâmî) Abdülmecîd b. Süheyl'den, o da Atâ' b. Ebi Rabâh'dan, o da Câbir b. Abdillâh'dan naklen rivâyet etti. H.

4432-) Bana Abdullah b. Hâşim de rivâyet etti. ki): Bize Yahya (yani İbn Saîd), Hüseyn b. Zekvân El-Muallim'den rivâyet etti. ki): Bana Atâ’ Câbir'den rivâyet etti. H.

4433-) Bana Ebû Gassân El-Mismaî de rivâyet etti. ki): Bize Muaz rivâyet etti. ki): Bana babam, Matar'dan, o da Atâ' b. Ebî Rabâh ile Ebû'z-Zübeyr ve Amr b. Dinar'dan naklen rivâyet etti ki, Cabir b. Abdillâh, müdebberin satılması hakkında kendilerine hadîs rivâyet etmiş. râvilerin hepsi: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'fakat Yiyerek Hammâd ile İbn Uyeyne'nin, Amr'dan rivâyet ettikleri hadis gibi rivâyette bulunmuşlardır. hadîsi Buhârî «Keffârât» ve «İkrah» bahislerinde tahrîc etmiştir. «Ben öldükten sonra hür ol!» diyerek âzâd edilen köledir. Bu şekilde köle âzâd etmeye «tedbir» denilir. Köle ölümden sonra hür olduğu için ona bu isim verilmiştir. şerifte zikredilen Ensar! Ebû Mezkûr; müdebber olarak âzâd edilen kölenin ismi de Ya'kûb'dur. satılıp satılamayacağı hususunda ulemâ ihtilâf etmişlerdir. İmâm A'zam, Mâlik, cumhûr-u ulemâ ve selefin umumu müdebberin satılamayacağına kaildirler. Onlara göre Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in burada bahsi geçen köleyi satması, sahibi borçlu öldüğü İçindir. Nitekim Nesa! ile Darekutnî’nin bir rivâyetinde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in: borcunu öde!» buyurduğu bildirilmiştir. İmâm Şafiî ile diğer bir takım ulemâ bu hadîsle istidlal ederek: «Sahibi ölmeden müdebberin satılması caizdir.» demişlerdir. Bu kavil Hazret-i Âişe, Tâvûs, Atâ', Hasan-ı Basrî, Mücehid, İmâm Ahmed , İshâk, Ebü Sevr ve Dâvûd-u Zahirî'den de rivâyet olunmuştur. sahîh bir muamele olduğunda ise bütün ulemâ müttefiktir. bir rivâyetinde: Ibnİ Nahhâm satın aldı.» denilmişse de ulemâ bunun hatâ olduğunu söylemişlerdir. Doğrusu satm alan Nahhâm'dır. Bu zâtın ismi Nuaym olup Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): gecesi cennete girdim- ve orada Nuavm'in öksürüğünü işittim.» buyurduğu için kendisine Nahhâm denilmiştir.