Oruca Başlarken Ve Bitirirken Hilâle Göre Hareket Edilmesi [1] ile İlgili Hadisler

1-) İster çıplak gözle, isterse modern ilmin rasat metodlarıyla olsun, aslolan Hilâlin Rü'yetidir.

1-) «Ramazan hilâlini görünce oruca başlayın. Şevval hilâlini görünce orucu bırakın, Hava kapalı olursa, ayı 30 güne tamamlayın.» anlamındaki hadis-i şerifler, kamerî aylara ait ilk hilâllerin hesapla tayin edilmesini yasaklamamakta; müslümanların oruç, hac, kurban, fıtır sadakası, bayram gibi ibadetlerini ifa için, kamerin hareketlerine ait ince hesaplan öğrenmekle mükellef kılınmadıklarını, bu iş için avamın da havassın da bilip tatbik edebileceği RÜ'YET yolunun kullanılabileceğini göstermektedir.

1-) Hadis-i şerifte: «Hilâli görmedikçe oruca başlamayın. Hilâli görmeden orucu bırakıp bayram yapmayın. Hava kapalı olur da, hilâli göremezseniz, ayı 30 gün takdir edin.» buyurulmuştur. bir Rivâyette ise: «Hilali görünce oruca başlayın. Hilâli görünce orucu bırakıp bayram yapın. Hava bulutlu olur da hilâli göremezseniz, takdir edin, yani adedi 30 güne tamamlayın» buyurulmuş, hesaptan ve müneccimlerin verecekleri bilgiden söz edilmemiştir. Aksine hilâlin görülmesi, görülemediği takdirde ayın 30 güne tamamlanması emredilmiştir. Hesapla amel edilmesi caiz olsaydı, Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) 30'a tamamlamayı emretmez «Hesap bilenlere başvurunuz» buyururdu.

1-) Çeşitli asırlar içinde yaşamış İslâm âlimlerinin büyük çoğunluğu, kamerî aybaşlarının tesbitinde rüyetin esas alınması, hesaba (astronomiye) itibar edilmemesi görüşünü savunmuşlardır. Buna karşılık, her asırda, rüyetten başka, dini ölçülere uygun olarak hesapla da aybaşlarının tayininin mümkün olduğu, yapılan hesaplara göre Ramazan ve bayram ilânlarının caiz bulunduğu görüşünü benimseyen ve savunan muhakkik âlimler de bulunmuştur. Aslında, rüyet üzerinde ısrar eden âlimlerin büyük çoğunluğu da, hesabın değerini inkâr ettikleri için değil, kendi devirlerinde astronomi ilminin pek çok konularda yetersiz olması, hesap bilenlerin azlığı, bu yolun benimsenmesi halinde müslümanların sıkıntıya düşecekleri gibi... düşünce ve endişelerle hesap metodunu benimsememişlerdir. Daha sonraki asırlarda yetişen ve aynı yolu benimseyen âlimler de -genellikle öncekilerin rüyet üzerinde ısrar göstermelerindeki gerçek sebebi araştırmadan- onların savundukları yola bağlı kalmışlardır. artık Ayın bütün hareket ve menzilleri en ince teferruatına kadar bilinip kolaylıkla hesap edilebildiği ve dini ölçülere uygun olarak, hilâlin ilk görüleceği yer ve zamanın kesinlikle bilinebildiği cihetle, kamerî aybaşlarının tesbit ve ilânında astronomiye itibar edilmelidir. Ancak dinî bir geleneğin yaşatılması düşüncesinden hareketle de ayrıca yetkili ve sorumlu merciler tarafından, hilâlin usulüne göre gözlenmesi de mümkündür. Hesaplar, hilâlin yeryüzünden görülebilme ölçüsüne dayandırıldığı takdirde, -ihtilâf-ı metalı-'ya itibar etmemek şartı ile- hesap ile bu gözlem arasında bir mübayenet de olmayacaktır.

1-) Muhammed el-Alvinî İslâm Kültür Merkezi Müdür ve İmamı

1-) Cevher es-Sıddıkî Yüksek Mahkemesi Reisi ve Baş Hakim

1-) Prof. M. Hamidullah Üniversitesi Şarkiyat Profesörü

1-) Dr. Suphi Salih Üniversitesi Edebiyat ve İslâmî İlimler Fakültesi Dekanı ve Din İşleri Yüksek Meclisi Başkan Vekili

1-) Muhammed Ali el-İsa Temyiz Mahkemesi Müsteşarı ve ru'yet Heyeti Başkanı

1-) Dr. Abdüs-Samet el-Kadhî Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı

1-) Ahmed Hammânî Din Kurulu Başkanı

1-) Dr. Kafravî İşleri Genel Başkanı

1-) Ziyaeddin Babahan Asya ve Kazakistan Müslümanları Reisi

1-) Şeyh İbrahim el-Habib Kadı'l-kudatı

1-) Tayyar Altıkulaç İşleri Başkanı

1-) Dato Şeyh Abdülmuhsin Müftisi

1-) Salih Özcan

1-) A. Muhammed Ali el-Kasimî ve Din İşleri Başkanlığı Müsteşarı

1-) Dr. Eminullah Vezîrî İşleri Genel Müdürü

1-) Afganistan

1-) Dr. Yusuf el-Halife Ebu Bekir İşleri ve Evkaf Bakanlığı Müsteşarı

1-) M. el-Habîb el-Hoce Müfitisi ve Zeytuniyye Şeriat Fakültesi Profesörü

1-) Yusuf Ahmed es-Sıddıkî Yüksek Temyiz Mahkemesi Bşk. Yd.

1-) Dr. Muhammed Ishak Üniversitesi Arap Dili ve İslâm Kürsüsü Profesörü

1-) Abdülaziz b. Abdullah Telif ve Tercüme Enstitüsü Genel Müdürü ve Karaviyyin Üniversitesi Profesörü

1-) Feyyaz Abdüllatif en-Necm Fen Fakültesi Doçenti

1-) Rifat Mustafa Müftisi

2-) Astronomların hesapla tesbit ettikleri Kameri Aybaşlarına dinen itibar edilebilmesi için, onların bu tesbitlerini Hilâlin güneş battıktan sonra ve görüşe mani engellerin bulunmaması halinde gözle görülebilecek şekilde, ufukta fiilen mevcut olması esasına dayandırmaları gerekir ki, bu Rü'yete «Hükmî Rü'yet» denir.

2-) Hadis-i şerifle yasaklanan ilm-i nücum, günümüzün müsbet ve modern astronomi ilmi değildir. Bugünün müsbet ilmi olan astronomiyi, İslâm'ın yasaklanmış olması muhaldir. Burada işaret edilen ve yasaklanan şey yıldızların hareketlerinden geleceğe ait haber ve hükümler çıkarmağa ve bir takım hurâfi bilgiler elde etmeğe çalışmasıdır. Nitekim âlimler bu ve benzeri hadis-i şeriflerde geçen «MÜNECCİM» terimini, «yıldızların doğup batmasından geleceğe ait haber veren kimse,» «KAHÎN» terimini ise «bir şeyi vukuundan önce haber veren veya gayb hakkında hüküm veren kimse» diye tarif etmişedir. a.g.c, 245. bu hadis-i şeriflerde zemmedilen kişiler, bütün kudret ve tasarrufun gök cisimlerine ait olduğunu ileri süren müşrik arap kâhinleri ve bakıcılarıdır. Gerçekten de bunlara inanan ve bunların ardından gidenlerin küfründe şüphe yoktur. Hesabın ve yıldızların bazı bilgileri elde etmede bir takım işaretler ve vasıtalar olduğuna inanan ve elde ettiği bilgilerle amel eden kişilere küfr isnat etmekten, herkesin Allah'a sığınması gerekir.  bkz., a.g.e.,1, 246.

2-) Kamerî ayların başlamasına esas alınacak sınır, kavuşum (içtima) zamanı değil, Ayın hilâl halinde, yeryüzünden ilk defa görülebileceği zaman olmalıdır. Çünkü, bu konudaki ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerde «RÜYET» ve «HİLAL» lafızları kullanılmıştır. Bilindiği üzere içtima halinde, Ayın yeryüzünün hiçbir yerinden rü'yeti mümkün değildir. Hilâl ise, Ayın yeryüzünden ince bir kavs halindeki görüntüsü demektir.

2-) Dr. Ali Eba Hüseyîn Vesikalar Arşivi Uzmanı

2-) Prof. Abdülhamid Tahir Üniversite Rektörü

2-) Abdülkadir Sönmez İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi

2-) İbn Abdurrazık Krallığı Muvakkıtı

2-) Ömer Beşir M. en-Na'me Uyanış Camii İmam-ı Hatibi

2-) Abdülkerim Azlun

2-) Abdurrahim İslâm Üniversitesi Şeriat Fakültesi Doçenti

2-) Bahreyn

2-) Mustafa Kemal et-Terzi b. el-Hoce İşleri Başkanı ve Eğitim Bakanlığı Din Eğitimi Genel Müfettişi

2-) Dr. Muhammed Enver Betti Üniversitesi Astronomi Bölümü Başkanı

2-) Azzam Ali Ekber Müslümanları Dış İlişkiler Dairesi Başkanı

2-) Dr. Muhammed Abdülcebbar Üniversitesi Matematik Profesörü

2-) A. Hamdi Kasaboğlu İşleri Yüksek Kurulu Başkanı

2-) Abdurrahman Abdülvehhab el-Faris Bakanlığı İslâmî İşler Müsteşarı

2-) el-Emin Muhammed Ahmed Kaura İslâm Üniversitesi Genel Sekreteri

2-) Seyyid Ali Seyyid el-Haşimî Şer'î Kadı

2-) Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) müneccimlere inanmayı ve ilm-i nücum ile meşguliyeti yasaklamış, «kim bir kahine veya müneccime gider de (ondan gaibe ait haber sorarsa) Muhammed'e indirileni inkâr etmiş olur.»  İbn Abidin, Mecmuatu'r-resail, I, 245. istanbul, 1325. buyurmuştur.

3-) İlm-i nücum, hayal ve tahminden ibarettir. Ne kesin bilgi, ne de galib zan ifade eder. Bu sebepledir ki, kameri aybaşlarının tayininde bu ilme itimat edilemez.

3-) Mütekaddim fakihlerin hads ve tahminden ibaret sayarak galip zan bile fade etmeyeceğini söyledikleri hesap ve ilm-i nücüm, günümüzün hesabı ve astronomisi değil, belki bu ilme ait ilk ve çok sınırlı bilgilerdi. Günümüzde astonomi ilminin elde ettiği sonuçlar ve hesaplar kesindir.

3-) Kamerî ay başlarının tesbiti için, hilâlin yeryüzünün herhangi bir bölgesinden görülmesi (veya bu durumun hesapla bilinmesi) yeterli görülmeli, bu bölgenin İslâm ülkeleri sınırları içinde bulunması şartı aranmamalıdır. Çünkü artık asrımızda dünyanın her noktasında çok sayıda müslümanlar vardır. İslâm ülkeleri sınırları dışındaki rü'yete itibar edilmediği takdirde, bu bölgelerde yaşayan müslümanlarla İslâm ülkeleri arasında Ramazan ve bayram birliği sağlanamayacaktır.