Su, Süt Ve Benzerlerini Sunmaya Başlayanın Sağından Döndürmenin Müstehab Oluşu Bâbı ile İlgili Hadisler

5408-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Mâlik'e, İbn-i Şihab'dan dinlediğim, onun da Enes b. Mâlik'den rivâyet ettiği şu hadîsi okudum: (sallallahü aleyhi ve sellem)'e su ile karıştırılmış süt getirdiler. Sağında bir bedevi, solunda da Ebû Bekr vardı. Sütü içti, sonra bedeviye verdi. Ve: Evvelâ sağ, sonra onun sağı... buyurdular.»

5409-) Bize Ebû Bekr b. Ebi Şeybe ile Amr'un-Nâkid, Züheyr b. Harb ve Muhammed b. AbdİHah b. Nümeyr rivâyet ettiler. Lâfız Züheyr'indir. (Dediler ki): Bize Süfyân b. Uyeyne, Zührî'den, o da Enes’den naklen rivâyet etti. Enes şöyle dedi: Ben on yaşında iken Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Medine'ye geldi. Yirmi yaşında iken de vefat etti. Annelerim beni ona hizmete teşvik ediyorlardı. Derken evimize (gelerek) yanımıza girdi. Biz de kendisine evde beslediğimiz bir koyundan süt sağdık, süte evdeki bir kuyudan su katıldı ve Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) içti. Bunun üzerine Ömer ona — Ebû Bekr solunda olduğu halde —: Ya Resûlallah! Ebû Bekr'e ver! dedi. Fakat Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onu sağındaki bedeviye verdi. Ve: sağ, sonra onun sağı!..» buyurdular.

5410-) Bize Yahya b. Eyyûb ile Kuteybe ve Alî b. Hucr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsmail (Bu zât İbn-i Cafer'dir) Abdullah b. Abdirrahman b. Ma'mer b. Hazm Ebû Turâlete'l-Ensârî'den rivâyet etti. O da Enes b. Mâlik'den dinlemiş, H.

5411-) Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb de rivâyet etti. Lâfız onundur. ki): Bize Süleyman (yani İbn-i Bilâl) Abdullah b. Abdirrahman’dan rivâyet etti. O da Enes b. Mâlik'i rivâyet ederken dinlemiş. Enes şunu söylemiş: Bize Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) evimize geldi. Az sonra su istedi. Biz de onun için bir koyun sağdık. Sonra o süte şu kuyunun suyundan kattım da Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e verdim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (sütü) İçti. Ebû Bekr solunda, Ömer karşısında, bir bedevi de sağında bulunuyordu. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) içmesini bitirdikten sonra, Ömer kendisine Ebû Bekr'i göstererek: İşte Ebû Bekr ya Resûlüllah! dedi. Fakat Resûlüallah (sallallahü aleyhi ve sellem) bedeviye verdi. Ebû Bekr'le Ömer'i bıraktı. Ve Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) sağdakıler, sağ da kiler!» buyurdu. «Şu halde bu sünnettir; şu halde bu sünnettir; şu halde bu sünnettir!» demiş. hadîsi Buhârî «Hibe» bahsinde tahrîc etmiştir. bedevinin Hâlid b. Velid (radıyallahü anh) olduğu söylenir. Fakat Aynî bunu kabul etmek istememiştir. Hadîsin gerek «eymen» şeklinde müfred, gerekse «eymenûn» şeklinde cem' olarak rivâyet edilen cümleleri mansub ve merfu' şekillerde rivâyet olunmuştur. Mansûb okunduğuna göre cümle: «Sağdakine ver...» Merfu' okunduğuna göre: «Sağdaki daha lâyıktır...» diye takdir olunur. Ve her iki vecihle sahihtir. Fakat «El-Eymenûn» şeklindeki cem' rivâyeti müfred rivâyetinin de merfu' okunmasını tercih ettirir. Enes'in annelerinden murad hakikî annesi Ümmü Suleym ile teyzesi Ümmü Hıram ve diğer yakınlarıdır. Ömer'in Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e seslenerek «îşte Ebû Bekr» demesi unutulacağından endişe ederek onu hatırlatmak, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in sağında oturan bedeviye de Ebû Bekr'in büyüklüğünü bildirmek içindir. Süte su katmanın hikmeti onu hafifletmek veya soğutmak yahut bütün cemaata yetsin diye çoğaltmaktır.

5412-) Bize Kuteybe b. Saîd Mâlik b. Enes'den —ona okunanlar meyanında— o da Ebû Hâzim'den, o da Sehl b. Sa'd Es-Sâidî'den naklen rivâyet etti ki,: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e içecek bir şey getirmişler, o da ondan içmiş. Sağında bir çocuk solunda ise yaşlılar bulunuyormuş. Resûlüllah çocuğa: vermeme bana izin verir misin?» diye sormuş. Çocuk: Hayır! Vallahi senden gelen nasibime kimseyi tercih edemem! demiş. diyor ki: «Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onu çocuğun eline bıraktı.»

5413-) Bize Yahya b. Yahyâ rivâyet etti. ki): Bize Abdül Aziz b. Ebî Hazim haber verdi. H. bu hadîsi Kuteybe b. Saîd de rivâyet etti. ki): Bize Yâkub, yani İbn-i Abdirrahman El-Kaarî rivâyet etti. Her iki râvi Ebû Hâzim’den, o da Sehl b. Sa'd'dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den bu hadîsin mislini rivâyet etmişler. Ama «Onu bıraktı» dememişlerdir. Lâkin Yâkub'un rivâyetinde: «Onu ona verdi dedi» cümlesi vardır. hadîsi Buhârî «Müsâkaat» bahsinde tahrîc etmiştir. hadîsteki içilecek şeyden murad dahi yukarkinde olduğu gibi, su katılmış süttür. Bahsedilen çocuk Fadl b. Abbâs (radıyallahü anh) dır. Bunu İbn-i Tin hikâye ettiği gibi, Abbâs’ın kardeşi Abdullah olduğunu da rivâyet etmiştir. diyor ki: «Bu hadîsler bu açık sünneti beyan etmektedirler. Mezkûr beyan şeriatın birçok delillerinden anlaşılan her nevi ikrama sağdan başlamanın müstehab olduğuna uygundur. Hadîs-i şerif içilen şeylerde ikrama —yaşça küçük veya mertebece düşük bile olsa — sağdakinden başlanacağına delildir. Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) sütü bedevi ile çocuğa Hazret-i Ebû Bekr'den önce vermiştir. Fazilet sahipleriyle büyüklerden başlanması meselesi başka sıfatlarda'birbirlerine denk oldukları zamandır...» rivâyetlerde bahsi geçen çocuğun tıbn-i Abbâs (radıyallahü anhı) olduğu kaydedilmektedir. Fakat İbn Abbâs'ın bulunduğu vak'a da Hazret-i Meymûne'nin evinde geçmiştir. Enes (radıyallahü anh) rivâyetindeki vak'a ise kendi evinde cereyan etmiştir. Binâenaleyh bunlar bir değil, ayrı ayrı vak'alardır.