Gece Nafilesinin İkişer İkişer, Vitrin İse Gecenin Sonunda Bir Rekat Olarak Kılınması Bâbı ile İlgili Hadisler

1782-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki: Mâlik'e, Nâfi' ile Abdullah b. Dinar'dan dinlediğim, onların da İbn Ömer'den naklen rivâyet ettikleri şu hadîsi okudum: Bir adam Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e, gece namazım sormuş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): namazı ikişer ikişerdir. Biriniz sabah olacağından korkarca, bir rek'ât kılsın! Bu onun kılmış olduğu namazı vitir yapar.» buyurmuşlar.

1783-) Bize, Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Amru'n-Nâkid ve Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. Züheyr dedi ki: Bize, Süfyân b. Uyeyne, Zührî'den, o da Salim'den, o da babasından, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) buyururken işitmiş olmak üzere rivâyet etti. H.

1784-) Bize Muhammed b. Abbâd da rivâyet etti. Lâfız onundur. ki): Bize, Süfyân rivâyet etti. ki): Bize Amr, Tâvûs'dan, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti. H. Zührî de Sâlim'den, o da babasından naklen rivâyet etti ki, bir adam Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e gece namazını sormuş; da: ikişer ikişer kılınır. Sabah olacağından korkarsan bir rek'âfla vitr yapıver!» buyurmuş.

1785-) Bana, Harmeletü'bnü Yahya rivâyet etti. ki): Bize Abdullah b. Vehb rivâyet etti. ki): Bana Amr haber verdi, ona da İbn Şihâb söylemiş, ona da Salim b. Abdillâh b. Ömer île Humeyd b. Abdirrahmân b. Avf, Abdullah b. Ömer b. Hattâb'dan naklen rivâyet etmişler. Abdullah Şöyle dedi: Bir adam ayağa kalkarak: Ya Resûlallah! Gece namazı nasıl kılınır? diye sordu. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): namazı ikişer İkişerdir. Şâyef sabah olacağından korkarsan bir rek'âtla vitr, yapıver!» buyurdular.

1786-) Bana, Ebû'r-Rabî' Ez-Zehrânî rivâyet etti. ki): Bize, Hammâd rivâyet etti. ki): Bize, Eyyûb ile Büdeyl, Abdullah b. Şakîk'dan, o da Abdullah b. Ömer'den naklen rivâyet etti ki, bir adam Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e Ben soranla Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) arasında olduğum hâlde- suâl sordu ve: Yâ Resûlallah! gece namazı nasıl kılınır? dedi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): ikişer kılınır. Sabah olacağından korkarsan bir rek'ât (daha) kıl. Ve namazının sonunu vitir yap!» buyurdular. sene sonra ben yine o yerde iken Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e biri suâl sordu. Ama o adammıydı, başka birimiydi bilemiyorum. Ona da ayni şey'i söyledi.

1787-) Bana, Ebû Kâmil rivâyet etti, dedi ki: Bize Hammâd rivâyet etti. ki): Bize, Eyyûb ile Büdeyl ve Imrânü'bnü Hudeyr, Abdullah b. Şakîk'dan, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet ettiler. H.

1788-) Bize Muhammed b. Ubeyd El-Guberî dahi rivâyet etti. ki): Bize, Hammâd rivâyet etti. ki): Bize Eyyûb ile Zübeyrü'bnü Hırrît, Abdullah b. Şakîk'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet ettiler. İbn Ömer: «Bir adam, Peygamrer (sallallahü aleyhi ve sellem)'e sordu. .» demiş. Mezkûr râvîler yukarki hadîsin mislini rivâyet etmişlerdir. Yalnız bunların ikisinin hadîsinde dahi «hâdiseden bir sene sonra Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e bir adam suâl sordu...» cümlesi ile ondan sonrası yokdur. hadîsi Buhârî «Ebvâbü’l-Vitr» de; Ebû Dâvûd ile Nesâî de «Kitâbu's-Salât» da muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir. «Mu'cem» inde Resûlülah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e suâl soran zâtın Abdullah b. Ömer (radıyallahü anh)' olduğu bildirilmişdir. Ancak Abdullah b. Şakîk rivâyetinde; Hazret-i Abdullah b. Ömer'in hadîsin râvîlerinden biri olduğu hattâ soran zâtla Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in arasında bulunduğu görülüyor ki, bu takdirde soranın başkası olması lâzım gelir. Filhakika Muhammedü'bnü Nasr «Ahkâmü’l-Vitr» nâm eserinde Hazret-i Abdullah b. Ömer'den rivâyet ettiği bir hadîsde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e suâl soran zâtın bir bedevi olduğunu kaydetmişdir. diyor ki: «Mes'ele soran zâtların müteaddid olduğuna ham-ledilirse, itiraz yokdur. Ama soran ayni zât ise Hazret-i İbn Ömer'in o zât hakkında bir defa bir adam, başka bir defa bir bedevi; demiş olması caizdir. Soran zâtla birlikde kendisinin sormuş olması da mümkündür.» suâl gece namazının kaç rek'ât olduğuna dâirdir. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in cevaben: «ikişer ikişerdir.» buyurması, bunu gösterir. Çünkü cevap suâle mutabık olmak icâb eder. bir rivâyetinde Hazret-i İbn Ömer'e «ikişer ikişerdir.» sözünün ne demek olduğu sorulmuş, İbn-Ömer: «iki rek'âtda bir selâm verirsin.» cevâbını vermişdir. Bazıları: «Bu hadîsde (ikişerin mânâsı her iki rek'âtda te-şehhüd okumakdır.) diyen bâzı Hanefîlere red cevâbı vardır. Çünkü hadîsin râvîsi o hadîsden murâd ne olduğunu daha iyi bilir. Akla gelen mânâ râvînin tefsir ettiğidir. Zira dört rek'âtlı namazlara ikişer denilmez.» şeklinde mütâlâada bulunmuşlardır. bunlara, şu cevâbı veriyor: «Buna kaail olan Hanefî'nin sözü selâmın nefyini (yani verilmemesini) îcâb etmez; onun maksadı her iki rek'ât arasında mutlaka teşehhüd yapılması lâzım geldiğini anlatmakdır. iki rek'âtda bir selâm verip vermemesi mes'elesi ise ayrı bir bahis-dir. Hem dört rek'âtlı namazlara selâmdan kat-i nazar —ikişer rek'ât kı-lınmalar-ma bakarak, onlarda— ikişer ikişer kılınır denilebilir.»

1789-) Bize Hârûn b. Ma'rûf ile Süreye b. Yûnus ve Ebû Kii-reyb, toptan İbn Ebî Zâîde'den rivâyet ettiler. Hârûn dedi ki: Bize İbn Ebî Zaide rivâyet etti. ki): Bana Âsım-ı Ahvel, Abdullah b. Şakîk’den, o da İbn Ömer'den naklen haber verdi ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): sabah olmadan acele kılın!» buyurmuşlar.

1790-) Bize, Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet etti. ki): Bize, Leys rivâyet etti. H. İbn Rumh dahi rivâyet etti. ki): Bize, Leys Nâfi'den naklen haber verdi ki, İbn Ömer: «Her kim geceleyin namaz kılarsa namazının sonunu vitir yapsın! Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu emrederdi.» demiş.

1791-) Bize, Ebû Bekr b. Ebi Şeybe rivâyet etti. ki): Bize, Ebû Üsâme rivâyet etti. H. İbn Nümeyr dahi rivâyet etti. ki): Bize, babam rivâyet etti. H. Züheyr b. Harb ile İbn'l-Müsennâ da rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize, Yahya rivâyet etti. Bu râvîlerin hepsi Ubeydullah'dan, o da Nâfi'den, o da İbn Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etmişlerdir ki, Efendimiz: (sallallahü aleyhi ve sellem): kıldığınız namazınızın sonunu vitir yapın!» buyurmuşlar.

1792-) Bana Hârûn b. Abdillâh rivâyet etti. ki): Bize, Haccâc b. Muhammed rivâyet etti. ki): İbn Cüreyc şunları söyledi: Bana, Nâfi' haber verdi ki, İbn Ömer şöyle diyormuş: kim geceleyin namaz kılarsa sabah olmazdan önceki son namazını vitr yapsın! Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), ashabına böyle emrederdi.» hadîsi Buhârî «Vitir» bahsinde; Ebû Dâvûd «Namaz» bahsinde tahrîc etmişlerdir.

1793-) Bize, Şeybân b. Ferrûh rivâyet etti. ki): Bize, Abdul vâris, Ebû't-Teyyâh'dan rivâyet etti. ki: Bana, Ebû Miclez, lb-ni Ömer'den naklen rivâyet etti. İbn Ömer Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): namazı gecenin sonunda bir rek'âtdir.» buyurdular.

1794-) Bize, Muhammedü'bnÜ'l-Müsennâ ile İbn Beşşâr rivâyet ettiler. İbn'l - Müsennâ dedi ki: Bize, Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti. ki): Bize, Şu'be, Katâde'den, o da Ebû Miclez'den naklen rivâyet etti. Ebû Miclez Şöyle dedi: Ben İbn Ömer'i, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet ederken dinledim. Efendimiz: - «Vitir namazı gecenin sonunda bir reic'âtdır.» buyurmuşlar.

1795-) Bana Züheyr b. Harb rivâyet etti. ki): Bize Ab-dii's-Samed rivâyet etti. ki): Bize Hemmâm rivâyet etti. ki): Bize Katâde, Ebû Micles'den rivâyet etti. Ebû Miclez Şöyle dedi: İbn Abbâs'a vitr'i sordum. Şu cevâbı verdi: Ben, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): gecenin sonunda bir relc'âtdır.» buyururken işittim. Ömer'e sordum. O da: Ben, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i: gecenin sonunda bir relc'âtdır.» buyururken işittim; dedi.

1796-) Bize, Ebû Küreyb ile Hârûn b. Abdillâh rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize, Ebû Üsâme, Velîd b. Kesîr'den rivâyet etti. ki: Bana, Ubeydullah b. Abdillâh b. Ömer rivâyet etti. Onlara da İbn Ömer rivâyet etmişki, bir adam Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) mescidde iken ona nida ederek: Yâ Resûlallah! Gece namazını nasıl vitir yapacağım? demiş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): kim namaz kılarsa ikişer ikişer kılsın. Sabahlıyacağını hissederse, bir rek'ât kılar; bu rek'ât ona kıldığı rek'âtlan vitr yapac.» buyurmuşlar. Küreyb: «Ubeydullah b. Abdillâh.» dedi; İbai Ömer'i söylemedi.

1797-) Bize, Halef b. Hişâm ile Ebû Kâmil rivâyet ettiler. Dediler ki, bize Hammad b. Zeyd, Enes b. Sîrîn'den rivâyet etti. ki: İbn Ömer'e sordum: söyle bana sabah namazından önceki iki rek'âtda ki-râeti uzatayımmı? dedim; İbn Ömer, şu cevâbı verdi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) geceleyin ikişer rek'ât olarak namaz kılar; bir rek'âtla da vitr yapardı. Ben: Sana bunu sormamıştım.» dedim, İbn Ömer: Sen hakîkaten kalın kafalı bir adamsın. Hadîsi sana tekmillememe müsaade etsene!» dedi. Ve (söze yeniden başlayarak): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) geceleyin namazı ikişer rek'ât olarak kılar; bir rek'âîla da vitir yapardı. Sabah namazından önce sanki eli kulağında ezan okuyormuş gibi (süratle) İki rek'ât namaz kılardı.» dedi. «Sabandan önceki iki lek'âti haber ver.» dedi; namazı zikretmedi.

1798-) Bize, İbnü'l-Müsennâ ile İbn Beşşâr rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize, Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti. ki): Bize, Şu'be, Enes b. Sîrîn'den rivâyet etti. Enes: «Ben, İbn Ömer'e sordum...» diyerek yukarkî hadîsin mislini rivâyet etmiş ve: sonunda bir rek'atla vitir yapardı.» cümlesini ziyâde eylemiş. hadîsde: «Sus be! Sen hakîkaten kalın kafalıymışsın!» ifâdesi de vardır.

1799-) Bize, Muharamedü'bnu'l-Müsennâ rivâyet etti. ki): Bize, Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti. ki): Bize, Şu'be rivâyet etti. ki): Ben, Ukbetü'bnü Hureys'i dinledim; dedim ki: İbn Ömer'i şunu rivâyet ederken dinledim: (sallallahü aleyhi ve sellem): namazı ikişer rek'âidır. Sabahlamakda olduğunu gördüğün vakit bir rek'âfla vitr yapıver!» buyurdular. Ömer'e: «İkişer ikişer ne demekdir?» diye sordular; İbn Ömer: Her iki rek'âtda bir selâm vermekdir... dedi.

1800-) Bize, Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet ettî. ki): Bize, Abdül'a'lâ b. Abdil'alâ, Ma'mer'den, o da Yahya b. Ebî Kesîr'den, o da Ebû Nadra'dan, o da Ebû Said'den naklen rivâyet etti ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): Sabahlamadan önce vitr'i kılın! buyurmuşlar.

1801-) Bana, İshâk b. Mansûr rivâyet etti. ki): Bana, Ubeydullah, Seyhan'dan, o da Yahya'dan naklen haber verdi. ki: Bana Ebû Nadrate'l - Avakî haber verdi. Onlara da Ebû Saîd haber vermiş ki, Ebû Saîd ve arkadaşları Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e vitr'i sormuşlar; o da: sabah'dan önce kılın!» buyurmuşlar. hadislerle kimlerin, ne şekilde istidlal ettikleri ve keza gece namazı ikişer rek'ât kılınarak, bir rek'âtla vitir yapmakdan ne murâd edildiği, bunlardan önceki hadîslerin şerhlerinde görüldü. İri yan demekdir. Bu sözle İbn Ömer (radıyallahü anh) kendisine suâl sorup da neticeyi beklemeden lâf eden Enes b. Sîrîn'in gabâvet ve nezaketsizliğine işaret etmişdir. Ayni hadîsde zikri geçen ezân'dan murâd, Kâdi İyâz'a göre ikaametdir. beh» Sus ve vazgeç mânâsına kullanılan bir ism-i fiil'dir. İbn Sikkit bunun bir şey'i büyütmek için kullanıldığını söyler. Bu mânâda lisânımızda «Hele hele», «bak bak» gibi sözler kullanılır.