Ramazan Ve Kurban Bayamı Günlerinde Oruç Tutmakten Nehiy Bâbı ile İlgili Hadisler

2727-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Malike, İbaî Şihab'dan dinlediğim, onun da İbn Ezher'in azatlısı Ebû Ubeyd'den naklen rivayet ettiği şu hadîsi okudum: «Ebû Ubeyd ki: ömeru'-bnül Hattâb (radıyallahü anh) ile beraber bayramda bulundum. Ömer gelerek bayram namazını kıldırdı. Sonra namazdan çıkıp cemaâata hutbe okudu ve: banlarınızdan yediğiniz iki gündür. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bu iki günde oruç tutmaktan nehiy buyurmuştur, dedi.» hadîsi Müslim (204-261) «Kitâbul-Edâhi» de dahi tahric ettiği gibi Buhârî «Kttâb«'s-Savm» ve -Kitâbu'l-Edâhİ» de. Ebû Dâvud, Tirraizî, Nesâî ve İbn Mâce «Kitâbu's-Savm» da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir. bir rivâyetinde Hazret-i Ebû Ubeyd'in Ömer (radıyallahü anh) ile beraber bulunduğu namazın Kurban bayramı namazı olduğu bildirilmiştir. Ömer'in iki günü vasıflarıyla bildirmesi, o günlerde niçin oruç tutulmadığına işaret içindir. Yani Ramazan bayramında iftar vâcib olur, Kurban bayramında ise Kurban eti yenir ve yedirilir. O gün, Alla h'ın kullarına ziyafet günü olduğu için oruç tutmak menedilmiştir. günlerinde oruç tutmak bütün ulemâya göre manınu-duf. Yalnız Hanefiiler'e göre bir kimse Ramazan bayramı günü oruç tutmayı nezir etse bu nezir şahindir, o gün oruç tutmaz başka bir günü onu kaza eder. Bu kavil İmâm Mâlik ile Evzâî'den de rivâyet olunmuştur. Hanefiiler'e göre bayram günü oruçtan nehiy buyrulması asıl orucun meşruiyetine münâfi değildir. Ekseri fu-kahaya göre nehyin fesâd icab etmediğini «El-Mahsûl» sahibi nakletmiştir. bu hususta uzun beyanâtda bulunmuştur. rivâyet ettiği Ziyâd b. Cübeyr hadisi de Hanefiiler'in kavlini te'yid eder. Mezkûr hadîsde: «Bir adam İbn Ömer'e gelerek: pazartesi günü oruç tutacağım, diye nezretse de, o gün bayrama tesadüf etse hüküm nedir ? diye sordu. İbn Ömer: Allah nezri İfa etmeyi emir buyurmuştur, ama Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) de bu günde oruç tutmayı yasak etti, diyerek fetva hususunda bir şey söylemedi.» denilmektedir. İbn Abdi İmelik: «Eğer o adamın orucu alet-tayin menedilmiş olsaydı İbn Ömer tevakkuf etmezdi.» demiştir. Şafiî, İmâm Züferve İmâm Ahmed b. Hanbel'e göre bayram günlerinde oruç tutmak ve o günlerde oruç tutmayı nezir etmek sahih değildir. Bu kavil İmâm A'zam ile İmâm A'zam'dan bir rivâyete göre Kurban bayramı günü oruç tutmayı nezir etmek sahih değildir, fakat bir kimse: «Yarın oruç tutacağım» diye nezretse de, ertesi günü Kurban Bayramı olsa nezri sahihdir. şerif, bayram namazının hutbeden Önce kılınacağına da delildir.

2728-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Malik'e Muhammed b. Yahya b. Habban'dan dinlediğim, onun da A'rac'dan onun da Ebû Hüreyre (radıyallahü anh)'dan naklen rivâyet ettiği şu hadisi okudum: (sallallahü aleyhi ve sellem) iki gün (yani) kurban bayramı günleri oruç tutmaktan nehiy buyurmuşlar.»

2729-) Bize Kutaybetü'bnû Saîd rivâyet etti. ki): Bize Cerîr, Abdülmelik yani İbni Umeyr'den, o da Kazca'dan, o da Ebû Saîd (radıyallahü anh)’den naklen rivâyet eyledi. Kazca ki: Ben, Ebû Saîd'den bir hadîs dinledim de hoşuma gitti. Kendisine: «Bunu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den sen mî işittin ?» diye sordum, Ebû Saîd: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den işitmediğim bir şeyi mi söyleceğim ? Ben, onu: İki günde oruç tutmak caiz değildir: Kurban bayramı günü ile Ramazan bayramı günlerinde, buyururken işittim.» dedi.

2730-) Bize Ebû Kâmil El-Cahderî rivâyet etti. ki): Bize Abdulazîz b. Muhtar rivâyet etti. ki): Bize Amr b. Yahya babasından, o da Ebû Saîd-i Hudrî (radıyallahü anh)'dan naklen rivâyet etti ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) iki günde (yani) ramazan ve kurban bayramı günlerinde oruç tutmaktan nehiy buyurmuş.

2731-) Bize Ebû Bekir b. Ebû Şeybe rivâyet etti. ki): Bize Veki', İbni Avn'dan, o da Ziyâd b. Cübeyr'den naklen rivâyet eyledi. Ziyâd Şöyle dedi: Bir adam İbn Ömer (radıyallahü anhüma)'ya gelerek: «Ben, bir gün oruç tutmaya nezrettim, o da kurban yahut ramazan bayramına rastladı.» dedi. İbn Ömer (radıyallahü anhûma): «Allahü teâlâ nezrin ifa edilmesini erdir buyurmuştur. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ise bu gün oruç tutmayı yasak etti.» cevabını verdi.

2732-) Bize İbn Nümeyr rivâyet etti. ki): Bize Sa'd b. Saîd rivâyet etti. ki): Bana Amra, Âişe (radıyallahü anha)’dan naklen haber verdi. Âişe: (sallallahü aleyhi ve sellem) iki oruçtan yani: Ramazan bayramı ile Kurban bayramı gönleri oruç tutmaktan nehiy buyurdular.» demiş. Saîd hadisini Buhârî «Fadlu's-Salâti fi mescidi Mekkede ve'l-Medinetî» bahsinde, İbn Ömer hadisini de Kitabü's-Sıyâm» da tahric etmiştir. Abdullah İbn Ömer: «Allahü teâlâ nezrin ifasını emir buyurmuştur.» sözü ile «Nezirlerini ifa etsinler» âyet-i kerîmesine işaret etmiştir. İbn Ömer (radıyallahü anh)'ya sual soran zâtın ismi malum değildir. Yalnız bazı rivâyetlerde bu zâtın Mîna'da iken İbn Ömer'in yanına geldiği ve bir rivâyette: «Zannederim pazartesi günü. dedi.» ifadesini kullandığı bildirilmektedir. hadisine göre oruç nezir eden zât, soranın kendisidir. Fakat Zannederim pazartesi günü, dedi.» ifâdesini kullanan mes'eleyi kendisi için değil, başkası nâmına sormuştur. Kıssanın iki defa ayrı ayrı geçmiş olması muhtemeldir. İbn Öm er'in bu suâl karşısında tevakkuf ederek kafi bir cevap vermemesi, kanaatine göre iki delil tearuz ettiği içindir. Sonra zâta ihtiyaten o günü kaza etmesi lâzım geldiğine işaret için cevap vermemesi de bir ihtimaldir. Zîra bu suretle iki delille de amel olur. iki delilden murâd: «nezirlerin ifâsına emreden âye't-i kerîme ile bayram günü oruç tutmayı yasak eden hadîs-i şerifdir. rivâyetler bayram günleri oruç tutmanın memnu olduğuna delildirler. Bu günlerde orucun niçin nehyedildiğini az yukarıda ki Hazret-i Ömer hadîsinde görmüştük. Ömer (radıyallahü anh) hadîsini hü-"ji Kütübü sitte sahihleri tahric etmişlerdir. Hadîsin bir rivâyetinde Hazret-i Ömer: Bayramına gelince, o sizin iftar gününüzdür» diyerek nehyin illetine işaret etmiştir. Yani ramazan bayramı günü oruçla iftar günlerini birbirlerinden ayıran hadd-i fasıldır. O gün bayram olması nehyin ikinci illetidir. Kurban Bayramı günü orucun yasak edilmesi, Allah'ın kullarına bir ziyafet günü olduğu içindir. O gün oruç tutmak Allah'ın ziyafetine iştirak etmemek olur. Ömer'in «Kurbanlarınızdan yediğiniz gündür.» sözü kurban etlerini kesenlerin de yiyebileceğine işarettir. kesen kimsenin kurbanından yemesi' bütün ulemâya göre müstehabdır. Hattâ vâcib ©lduğunu söyliyenler bulunmuştur. günlerinde oruç tutmak ulemânın ittifakı ile haramdır. Yalnız İmâm A'zam'dan bir rivâyete göre bayram günlerinde oruç tutmayı nezir eden bir kimse o günlerde oruç tutabilir, denilmişse de, bu rivâyet doğru değildir. İmâm A'zam'a göre bayram günü oruç tutmayı nezeden kimse o gün oruç tutmaz, onu kaza eder.