Şahidlerin En Hayırlısını Beyan Bâbı ile İlgili Hadisler

1-) İmâm Mâlik ile Şâfiîler'e göre bundan maksat: Hak sahibinin haberi yokken onun hakkına şâhid olan bir kimsenin gelerek: «Ben senin hakkına şahidim» demesidîr. Bunu yapmasa lâzımdır; çünkü şehâdet onun elinde hak sahibine aid bir emânettir.

2-) Bu hadîsten murâd: Şehadet-i hisbe (yani Allah rızası için yapılan şehâdet)'dir. Bu şâhidlik insanlara mahsus olmayan haklarda- yapılır. Vakıf, umumî vasıyyet, hudûd-i şer'iyye, köle azadı ve boşanma gibi şeylerde hısbe şâhidliği kabul edilir. Bu nevi' bir hakka şâhid olan kimsenin, hâkime müracaat ederek şâhidliğini bildirmesi îçâb eder.

3-) Hadîs- şerîf şâhidlik. istenildikten sonra onu edâ hususunda mecaz ve mübâlegaya hamledilir. Yani: «En hayırlı şâhid kendinden bu iş istenir istenmez hemen edâ edendir.» manasınadır. Nitekim: «Gömert adam istemeden verir.» derler ki, bundan maksat, o adamdan bir şey istenir istenmez hemen vermesidir. bir hadîste: gösterilmedikleri halde şâhidlik ederler!» buyurularak, çağırıl-madan şâhidlik yapanlar zemmedilmiştir. Fakat bu rivâyet Bâbımız hadîsine aykırı değildir. Çünkü bu rivâyet, çağırılmadan mahkemede şâhidlik yapanlar hakkındadır. Bir ihtimale göre bundan murâd: Yalancı şâhidlik, başka bir ihtimâle göre de şehâdete ehil olmayan kimsenin şâ-hidliğe kalkışmasıdır.

4591-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Mâlik'e Abdullah b. Ebi Bekir'den dinlediğim, onlun da babasından, onun da Abdullah b. Amr b. Osman'dan, onun da İbn Ebî Amrate'l-Ensâri'den, onun da Zeyd b. Hâlid El-Cühenî'den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum; Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): edin! Size şahidlerin en hayırlısını haber veriyorum. Şâhidliğini istenmeden yapandır.» buyurmuşlar. Nevevî bu hadîsin te'vîl ve îzâhı hususunda ulemadan birkaç kavil nakletmiştir.