Zenginin Borcunu Sallantıda Bırakmasının Haram Kılınması; Havalenin Sahih Oluşu Ve Zengine Havale Edildiği Zaman Onu Kabulün Îstihbâbı ile İlgili Hadisler

4085-) Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Malik'e, Ebû’l-Zinâd'dan dinlediğim, onun da A'rac'dan, onun da Ebû Hüreyre’den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): borcunu sallantıda bırakması zulümdür. Biriniz bir zengine havale olunursa, havaleyi kabul etsin!» buyurmuşlar.

4086-) Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti. ki): Bize Îsâ b. Yûnus haber verdi. H. Muhammed b. Râfi' de rivâyet etti. ki): Bize Abdürrezzâk rivâyet etti. Her iki râvi birden: Bize Ma'mer, Hemmâm b. Münebbih'den, o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadîsin mislini rivâyet etti. hadîsi Buhârî «Havale» bahsinin iki yerinde; Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce «Buyû'»da muhtelif râvilerden tah-rîc etmişlerdir. bâbda İbn Mâce, Hazret-i Abdullah b. Ömerden; Ebû Dâvûd, Nesâî ve İbn Mâce, Şerîd b. Süveyd (radıyallahü anh)'dan; Bezzâr , Hazret-i Câbir'den hadîsler rivâyet etmişlerdir. Aslında demiri uzatmak için yaymaktır. Burada ha bugün vereceğim ha yarın diyerek borcu sonraya bırakmak; müddetini uzatmaktır. «Matl: ödemesi gereken borcunu, imkânı varken ödememektir.» demiştir. Ezherî'ye göre matl müdâfaadır. Ganîye izafe edilmesi masdarm faile izâfesidir. Bâzan masdar me'fûle de izafe olunursa da burada mânâ: ödemeye iktidarı olan zenginin borcunu ödemeyip sallantıda bırakmasıdır. Âcizin hükmü böyle değildir. Mâmâfîh burada masdarın mef'ûlüne muzâf olduğunu söyleyenler de vardır. Bu takdirde mânâ şöyle olur: Alacaklı zengin bile olsa borcu ödemek îcâbeder; onun zenginliği, hakkının geciktirilmesine sebep teşkil edemez. Zengine olan borcun hâli böyle olunca fakire olan borç meselesi evleviyette kalır. Görülüyor ki, masdarı mef'ûlüne muzâf kabul edenlerin kavli tekellüf ve teassüften hâlî değildir. şerifte zenginin borcunu ödemeyip sallantıda bırakmasının zulüm olduğu bildiriliyor. Kurtubî'nin ta'rîfine göre lügatte zulüm: Bir şeyi îcâbettiği yere koymamaktır; şerîatte ise haram ve mez-mûm olan şeydir. Mâlikîler'den Sühnûn: «Zengin bir adam borcunu ödemeyip sallantıda bırakırsa şehâdeti kabul olunmaz; çünkü kendisine zâlim adı verilmiştir.» demiştir. Bazıları İmâm Şafiî'ye göre bu işi tekrarlamış olmak şartiyle şehâdeti reddedildiğini söylemişlerdir.