Sahîh-i Müslim Hadis Kitabı

16-) -Doğruya şehâdeti gizlemeyerek eda etmek. nevi; Kendisine tâbi' olanlara mahsus olup altı şu'bedir.

16-) - Başkalarına zarar vermemek.

16-) Müslim'in yine Zeydü'bnü Erkam'dan tahrîc ettiği bir hadîsde: (sallallahü aleyhi ve sellem), Kübalıların yanına çıktı; Kübalılar, güneş iyice doğdukdan sonra kuştuk namazı kılarlardı...» deniliyor.

16-) Bana Harmeletü'bnü Yahya b. Abdullah b. Harmele b. îmrân et-Tücîbî de rivâyet etti. ki: Bize İbn Vehb rivâyet etti. ki: Bana Ebû Şureyh , Şerâhîl b. Yezîd'den şunları söylerken işittiğim rivâyet eyledi: Bana Müslim b. Yesâr, Ebû Hüreyre'yi şöyle derken işittiğini haber verdi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): zamanda bir takım deccallar, yalancılar çıkacak. Size, sizin ve babalarınızın işitmediği hadîsler getirecekler. Aman onlardan sakinini Sizi sapıtarak fitneye düşürme sinleri» buyurdular.

16-) Hastanın halini sormak müstehabdır.

16-) Rahmetini ümid etmek.

16-) Bir sınıf da kocalı kadınlarla erkekler arasında aracılık yapmakla meşgul olurlar. Ve daha nice nice şeriat kaidelerinin hâricinde cürümler irtikâb ederler... merhum kadınların bütün bu rezaletlerini sıraladıktan sonra bu bâbdaki sözünü şöyle bitiriyor: Siddîka (radıyallahü anha)'nın: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kadınların çıkardıkları modalara yetişseydi onları mescide gitmekten muhakkak menederdi) sözüne bir bak!.. Halbuki bu sözle Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in vefatı arasında pek az bir müddet vardır. Üstelik o zaman kadınların çıkardıkları yemlikler, bu zaman kadınlarının çıkardığı modalara nisbetle binde bir kalır.» muhterem karilerimize evvelâ Hazret-i Âişe validemizin ibret âmiz sözlerini, sonra zamanımızdan takriben 600 sene önce yasayan Ayrı merhumun şu izahatını dikkatle okumalarını tavsiye eder, zamanımız kadınları hakkında verilecek hükmü ve yapılacak muameleyi kendilerine bırakır, top yekûn âlem-i islâm için Allahü Zülcelâl'den hidâyetler niyaz eyleriz.

17-) Rahmetinden ümidi kesmemek.

17-) Müzeyne kabilesinden olup ismi verilmeyen zât'ın hadisini İmâm Ahmed b. Hanbel rivâyet etmiştir. Hadisin râvîleri mutemed zevatıdır. Hadisi şerîfde şöyle denilmektedir: «Müzeyne'li zât'a annesi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e gitsende âlemin istediği gibi sende birşeyler istesen olmaz mı? demiş. O zât bundan sonrasını şöyle anlatmış. Ben de birşeyler istemek maksadıyla gittim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i ayakta hudbe okurken buldum. Şunları söylüyordu: Bir kimse iffetli olmak isterse Allah onu iffetli kılar; zengin olmak isterse, zengin eder. Beş okiyye değerinde malı olan bir kimse âleme el açarsa İsrarla dilenmiş olur... Bunun üzerine kendi kendime: Bizim bir devemiz beş okiyyeden fazla eder... Diyerek geri döndüm. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'den birşey istemedim.» Ahmed, bir kısmını da Ebû Dâvûd rivâyet etti

17-) İcabet saati cuma günü alış verişin haram, olduğu saatden başlar, helâl kılındığı saate kadar devam eder. Bu kavli Saîd b. Mansûr ile İbn Münzîr Şa'bî'den rivâyet etmişlerdir.

17-) Bana Ebû Saîd el-Eşecc dahi rivâyet etti. ki: Bize Vekî' rivâyet etti. ki: Bize A'meş, Müseyyeb b. Râfi'den o da Âmir b. Abede'den naklen rivâyet etti. Âmir Şöyle dedi: dedi ki: şeytan insan kılığına girerek cemâate gelir de onlara yalandan hadîs söyler. Az sonra o cemâat dağılırlar. Onlardan bazısı: Bir adam dinledim; yüzünü tanıyorum ama adının ne olduğunu bilmiyorum; hadîs söylüyordu; der.»

17-) Hâkim'in rivâyet ettiği Ümmü Seleme hadîsinde Hazret-i Ümmü Seleme (radıyallahü anh): (sallallahü aleyhi ve sellem), kuşluk namazını oniki rek'ât olarak kılıyordu.» demişdir. Yalnız bu hadîsin zayıf olduğu söylenir.

17-) - Boş şeylerden kaçınmak.

17-) Bir hacet için dışarı çıkan kadının yanında başka bir kadın bulundurması müstehabdır.

17-) Evli bir cariyenin satılması boşanma değildir. Çünkü Hazret-i Berîre satıldığı zaman evli idi. Bu hususta hilaf yoktur. Yalnız kocasının hür mü yoksa köle mi olduğu ihtilaflıdır. köle olan câriye âzâd edildiği zaman kocasından ayrılıp ayrılmamakta muhayyer bırakılacağı hususunda ulemânın ittifakı vardır; fakat kocası hür olan cariye hakkında ihtilâf etmişlerdir.

18-) Allah'a şükretmek.

18-) Hazret-i Ali Hadîsini Taberâni, Abdullah mistir. Bu hadîs takriben Hubeyş b. Cunâde hadîsi gibidir.

18-) Bana Muhammed b. Râfi' de rivâyet etti. ki: Bize Abdurrazzâk rivâyet etti. ki: Bize Ma'mer, İbn Tâvûs'dan o da babasından, o da Abdullah b. Amr b. Âs'dan naklen haber verdi, Abdullah Şöyle dedi: deryada mahpus bir takım şeytanlar vardır. Onları Süleyman (aleyhis-selâm) bağlamıştır. Bunların çıkması ve insanlara Kur'ân (diye bir şeyler) okuması yakındır.»

18-) Sahibi, mükâtebin başkalarından isteyerek tedarik ettiği kitabet taksitlerini kabul edebilir. Zira Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Berîre'yi Hazret-i Âişe'den para istemekten men' etmemiştir.

18-) Cuma ezanından başlar, namaz bitinceye kadar devam eder. Bu kavil Hazret-i İbn Abbâs'dan rivâyet olunmuşdur.

18-) - Yoldan, eziyet veren şeyleri atmak. şu'belerin mecmuu yetmişyedi eder ki, yetmiş küsur desinden murad da budur. Ebû Hatim b. Hibbân diyor ki: bir müddet bu hadîsin ma'nasını tedkik ettim; ve bütün tââtı saydım. Baktım ki, tâât bu adedden bir hayli ziyâde çıkıyor. Bu sefer sünnetlere döndüm; ve Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in iman nâmına serdettiği bütün tââtlan saydım. Baktım ki bunlar da yetmiş küsürden azdır. Bir de kitâbullaha müracaat ederek onu dikkatle okudum; ve Allahü teâlâ'nın iman nâmına saydığı bütün tââtlan sıraladım. Onlar da yetmiş küsürden noksan çıktı. Bunun üzerine kitabı sünnete kattım. Âhireti bundan çıkardım. Bir de baktım: Allah ile Resûlü'nün imandan olmak üzere saydıkları şeyler yetmişdokuz şu'be olup bundan ziyade ve noksanı yoktur. Ve anladım ki Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in muradı kitab ve sünnetteki bu adetmiş.» Hatim (rahimehüllah) bu ma'lûmatı «Vasfu’l-imâm ve Şuâbihi» adlı eserinde vermektedir. O: «îman altmış küsur şu'bedir...» rivâyetini de sahih bulmakta ve arapların bir şey için bir adet göstermekle o adedden mâadasını nefi etmek istemediklerini kaydetmektedir. 1 — Hadîsin (altmış küsur) şeklindeki rivâyetinin hikmeti şudur: Bir sayı ya zaid ya nakıs yahud tam olur. Kesirsiz olan cüzleri toplandığı zaman kendinden fazla olan adeddir. Meselâ 12 adeti böyledir. Çünkü 12 nin yarısı, üçte biri, dörtte biri, altıda biri ve altıda birinin yarısı vardır. Bunlar toplanırsa yarısı 6, üçte biri 4, dörtte biri 3, altıda biri 2, onun yarısı da 1 eder ki, mecmu'u 16 olur. Cüzleri kendinden az olan sayıdır. Meselâ 4 ün yalnız yarısı ile dörtte biri vardır. Yarısı 2, dörtte biri de 1 eder ki, mecmu'u 3 olur. Cüzleri kendine müsavi olan sayıdır. 6 gibi; 6 nın yarısı, üçte biri ve altıda biri vardır. Yarısı 3, üçte biri, 2 altıda biri de 1 olup bunların mecmu'u yine 6 eder. üç nevi sayının en mu'teberi tam olanıdır. Tam olan 6 adedi üzerinde mübalağa göstermek istenilince birlikleri onar defa büyütülmüş ve 6 adedi 60 olmuştur. küsur) rivâyetine gelince: Bunun ta'yinindeki hikmet de şudur: Yedi sayısı adedin bir çok kısımlarına şamildir. Çünkü aded çift, tek basit mürekkeb gibi kısımlara ayrılır. Binaenaleyh 7 üzerinde mübalağa göstermek istenince onun birlikleri de onar defa büyütülerek 70 olmuştur. manasını verdiğimiz (Bid) kelimesinin 6 ve 7 ma'nalarına gelebileceğini zira bunun iki ile on arasındaki sayılara ıtlak edildiğini az yukarıda mezkûr kelimeyi izah ederken gördük. Hâsılı altmış küsur rivâyetinde altmışın aslı altı, yetmiş küsur rivâyetinde de yetmişin aslı yedidir. Aded ta'yininin vechi budur.

18-) Tirmizî'nin rivâyet ettiği Ebû Saîd-i Hudrî hadîsinde, Hazret-i Ebû Saîd: (sallallahü aleyhi ve sellem) , kuşluk namazını kılardı. Buna, o derece devam ederdi ki, biz bunu artık bırakmaz; derdik. Bazen de onu o derece bırakırdı ki, artık bunu kilmıyacak derdik.» demiştir. Tirmizî: «Bu hadîs, hasen garipdir.» diyor. Aynî, onu yalnız Tirmizî'nin rivâyet ettiğini kaydetmişdir.

18-) Subhanallah Lâfzıyla taaccüb caizdir.

19-) Bana Muhammed b. Abbâd ile Saîd b. Amr el-Eş'asî hep beraber İbn Uyeyne'den rivâyet ettiler. Saîd dedi ki: Bize Süfyân, Hişâm b. Huceyr'den, o da Tâvus'dan naklen haber verdi. Tavus, Büşeyr b. Kâ'bı kasdederek ki: «Bu zât, İbn Abbâs'a geldi de ona hadîs rivâyet etmeğe başladı. Bunun üzerine İbn Abbâs kendisine: Filân ve filân hadîsi tekrarla! dedi. O da tekrarladı. Sonra yine ona hadîs rivâyet etti. İbn Abbâs yine: Filân ve filân hadîsi tekrar eyle! dedi. O da tekrar etti. Bu sefer İbn Abbâs'a hitaben: Bilmiyorum; acaba benim bütün hadîslerimi bildin de yalnız bunu mu tanımadın? Yoksa bütün hadîslerimi bilmedin de yalnız bunu mu tanıdın? dedi. Abbâs ona şu cevabı verdi: biz Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in üzerinden yalan uydurulmazken ondan hadîs rivâyet ederdik. Fakat insanlar hırçın deveye de uysal deveye de binmeğe başlayınca (yani insanlar iyi kötü demeyecek her mesleğe girmeye başlayınca) biz de ondan hadîs rivâyet etmekten vaz geçtik.»

19-) Vefakâr olmak.

19-) Hadîs-i şerif kölenin hurre ile evlenebileceğine delâlet etmektedir. Çünkü muhayyer bırakılan câriye hürriyetine kavuştuktan sonra kocasını tercih edebilir.

19-) İbn Abbâs hadisini Taberâni, Kaabüs'tan naklen rivâyet etmiştir. Ancak Ebû Hatim: «Ben Kaabüs'la ihticac etmem.» demiş. İbn Hibbân dahi: «Onun belleyişi sağlam değildir.» mütaalâsında bulunmuştur, İbn Abbâs şöyle deditir: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kimse dilencilikten ne kazandığını bilse, dilenmezdi. Buyurdular.» İbn Abbâs (radıyallahü anh)'da,n Taberâni il Bezzâr şu hadîsi rivâyet etmişlerdir: dişlerden çıkardığı ekmek kırıntısı kadar olsun mâle sahip bulunursanız âleme el açmaktan müstağni kalın.» Bu hadîsin râvîleri mutemetdirler.

19-) Taberânî'nin «El-Kebîr» inde rivâyet ettiği Ebû Ümâme ve Utbetü'bnü Abd hadîsinde Resûlûllah (sallallahü aleyhi ve sellem): namazını cemaatla kıldıkdan sonra, yerinde kalıp da kuşluk namazını kılan kimseye hacc ve Ömre yapanın sevabı verilir.» buyurmuşdur.

19-) Mühim işlerde yakınları ve dostlarıyle istişarede bulunmak müstehabdır.

19-) İmâmın minber üzerine oturmasından başlar, namaz edâ edilinceye kadar devam eder. Bunu Müslim ile Ebû Dâvûd, Hazret-i İbn Ömer'den rivâyet etmişlerdir.

20-) Köle Köle ve cariyenin haberi makbuldür. Zira kendisinin mü-kâtebe olduğunu söyleyen Berîre câriye idi. Hazret-i Âişe onun haberini kabul etti.

20-) İcabet saati: Ezan okunurken, İmâmın hutbe esnasında cemaata Allah'ı hatırlattığı zaman ve bir de ikaamet getirildiği sıradadır. Bu kavil Avf b. Mâlik-i Eşcaî (radıyallahu anh)'dan rivâyet olunmuşdur. Bazıları bu kavle pek cüz'î kelime farkları ile kaail olmuşlardır.

20-) Ebû Dâvûd'un Muâz b. Enes'den rivâyet ettiği hadîsde: «Resûlûllah (sallallahü aleyhi ve sellem): kim sabah namazından çıktıkdan sonra namazgahında oturur da İki rek'ât kuştok namazını kılar ve hayırdan başka bir şey söylemezse, o kimsenin günahları affolunur. Velev ki denizin köpüğü kadar çok olsunlar! buyurdular.» denilmektedir. Bu hadîsin isnadında dahi za'f vardır.

20-) Muâviye hadisini Müslim rivâyet etmiştir. Hadîsi Şerif «Dilenmekten nehi bâbı»nda geçmiştir.

20-) Bana Muhammed b. Râfi'de rivâyet etti. ki: Bize Abdurrezzâk rivâyet etti. ki: Bize Ma'mer, İbn Tavûs'dan o da babasından, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi. İbn Abbâs şöyle dedi: hadîsi ancak ve ancak Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den bellenirken bellerdik. Ama sizler her boyayı boyamağa başlayalı heyhat!..»

20-) Mühim işler zuhurunda hükümdarın hutbe okuması caizdir.

20-) Belâya sabretmek.

21-) Bana Ebû Eyyûb Süleyman b. Ubeydillâh el-Gaylânî rivâyet etti. ki): Bize Ebû Âmir yânî el-Akadî rivâyet etti. ki): Bize Rabâh, Kays b. Sa'd'dan, oda Mücâhid'den naklen rivâyet etti. Mücâhid Şöyle dedi: Büşeyr el-Adevî İbn Abbâs'a geldi; ve hadîs rivâyet ederek: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) böyle buyurdu...» demeye başladı. İbn Abbâs ise onun hadîs rivâyetine kulak vermiyor; ona bakmıyordu. Bunun üzerine Büşeyr: İbn Abbâs! Aceb neden senin benim hadîsime kulak astığını görmüyorum! Ben sana Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den hadîs okuyorum. Halbuki sen dinlemiyorsun? dedi. İbn Abbâs (radıyallahü anh) şu cevabı verdi: Bir zamanlar biz bir kimseyi: (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu...» derken işittik mi gözlerimiz hemen ona yönelir; ve kulaklarımızı ona verirdik. Vakta ki insanlar her boyayı boyamağa başladılar: artık biz de tanıdığımız şeylerden başkasını onlardan almaz olduk.

21-) Hadîs-i serîf, Hazret-i Safvân ile Sa'd b. Muâz ve Üseyd b. Hudayr’ın faziletlerine delildir.

21-) İcabet saati: İmâmın hutbeye başlamasından, onu bitirinceye kadardır. Bu kavil zayıf bir isnâdla Hazret-i İbn Ömer'den rivâyet olunmuşdur.

21-) Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in et için: Berîre'ye sadaka; bize hediyyedir.» buyurması sıfat değiştiği zaman hükmün de değiştiğine delildir. Binâenaleyh fakire sadaka olarak verilen eti veya hayvanı, zengine satması ve hediyye etmesi caizdir.

21-) İbn Ebî Şeybe'nin müsned olarak rivâyet ettiği Huzeyfe hadîsinde, Hazret-i Huzeyfe: Resûlûllah (sallallahü aleyhi ve sellem) , ile birlikde Benî Muâviye'nin taşlığına çıktım. Resûlûllah (sallallahü aleyhi ve sellem), orada uzun uzadıya sekiz rek'ât kuşluk namazı kıldı.» diyor.

21-) SemûratÜ'bnü Cündeb hadîsini Tirmizî rivâyet etmiş ve: «Bu hadîs Hasen sahihtir» demiştir. Mezkûr hadisde Resûlluah (sallallahü aleyhi ve sellem): ki dilenmek bir meşakkattir. Onunla sahibinin yüzü azap olunur. Meğer ki bir kimse sultandan yahut zarurî bir hâl karşısında birinden bir şey İstememiş olsun.» buyurmuşlardır.

21-) Mütevâzi' olmak. Büyüklere hürmet göstermek bunda dahildir.

22-) Ebû Zerr (radıyallahü anh) hadisim İmâm Ahmed b. Hanbel rivâyet etmiştir. Hazret-i Ebû Zerr Şöyle deditir: (sallallahü aleyhi ve sellem) bana hiç bir kimseye el açmamamı şart koştu. Ben: Evet kimseye el açmam dedim: Elinden kır-baan düşse onu bile istemeyecek, hayvanından İnip kendin alacaksın.» buyurdular. Bu hadîsin râvîleri mutemet zevâtdır.

22-) Şefkatli ve merhametli olmak. Küçüklere şefkat bunda dahildir,

22-) Taberânî'nin «El-Evsat- mda Hazret-i Ebû Mûsâ'dan rivâyet ettiği hadisde Ebû Mûsâ: «Resûlûllah (sallallahü aleyhi ve sellem): kim kuşluk namazını dört rek'ât, ondan önce de dört rek'ât olarak kılarsa, o kimseye cennette bir ev yapılır. Buyurdu.» demişdir.

22-) Bize Dâvûd b. Amr ed-Dabbî rivâyet etti. ki): Bize Nâfi' b. Ömer, İbn Ebî Müleyke'den naklen rivâyet etti. İbn Ebî Müleyke dedi: İbn Abbâs'a mektup yazdım. Bana bir nâme yazmasını ve bazı şeyleri benden gizli tutmasını istiyordum. Bunun üzerine benim hakkımda: samimî, çocuktur; ben onun namına her şeyi adam akıllı seçiyor; da kendisinden gizliyorum.» demiş. Râvî diyorki: Bir ara Ali (radıyallahü anh)'ın mahkeme kararlarını istedi. Ve onlardan bazı şeyler yazmağa başladı. Bazen bir şeye takılıyor ve: bu hükmü Alî vermemiştir; meğer ki sapmış ola!...» diyordu.

22-) İcabet saati: Hatibin minbere varması ile hutbeye başlamasının arasındadır. Bu kavli de İmâm Gazâlî (450-505) «İhyâü’l-Ulûm» da rivâyet etmişdir.

22-) Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimize sadaka haramdır.