Sahîh-i Müslim Hadis Kitabı

1-) Görüşe göre: İbrahim ve İsmail (aleyhisselâm) dinine mensupturlar.

1-) Hadis, din kardeşine kâfir demeyi helâl i'kad edene hamlolunur; böylesi kâfirdir. Bu takdirde: «Tekfir sebebiyle ikisinden biri muhakkak-küfre döner.» ifadesinin ma'nası tekfiri kendisine döner de kendisi kâfir olur, demektir. Zira eğer kâfir diyen sözünde sâdıksa, muhatabı kâfir olur, yalan söylemişse sözü kendisine döner.

1-) Bu hadîs. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in tevâzu'una ve müslümanlara karşı beslediği nihayetsiz şefkat ve merhamete delildir.

1-) - «Sen geçmişte yaptığın hayırlarla müslüman oldun» sözü evvelce güzel âdetler, makbul tabiatlar kazanmışsın; onlardan müslümanken de faydalanıyorsun;-sana hayırlı işler için bu âdetler bir hazırlık ve yardımcı oluyor, ma'nasına gelebıir.

1-) Hazret-i Alî hadîsini Bezzâr Müsned'inde rivâyet etmişfir.

1-) Bundan murâd âmirlerdir. İbn Abbâs, Ebû Hüreyre, İbn Zeyd ve Süddî'nin kavilleri budur.

1-) Bir kavle göre Semûra (radıyallahü anh) bu şarabı ehl-i kitaptan cizye denilen vergi bedeli olarak almış; bunu caiz zannederek yine ehl-i kitaba satmıştır.

1-) Hasta yanında bulunan bir kimsenin hastaya hayır duâ etmesi, onun nâmına istiğfarda bulunması müstahabdır.

1-) İmâm Şafiî ile Zâhirîler'e göre adı Ahmed, Muhammed olsun olmasın hiç bir kimseye Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimizin künyesi olan Ebû Kâasım nâmını almayı helâl görmemişlerdir.

1-) Bir mesele hakkında deliller birbirine muarız olur da şüpheye düşülürse bu gibi yerlerde bir taraf tercih edilinceye kadar tevakkuf yani çekimser kalmak vâcib olur; zîra ortada delîl olmaksızın bir tarafın hükmünü tercîhe kalkışmak haramdır.

1-) Yüzünden uykuyu silmek, mecazdır. Bundan murâd uykunun eserini silmekdir. Hadîs-i şerîf uykudan uyanan bir kimsenin yüzünden uyku eserini silmesinin müstehab olduğuna delâlet etmektedir.

1-) Kadın cünüb veya hayızlı değilse; ondan artan suyla erkeğin yıkanmasında beis yoktur.

1-) Günâhı işlemekten vazgeçmek;

1-) Kîl-ü kaali;

1-) Bu cümlenin mânâsı: «Şerr ile sana kulluk edilmez.» demekdir. İmâm Halîl b. Ahmed ile Nadr b. Şümeyl, İshâk b. Râhûye, Yahya b. Maîn, Ebû Bekr b. Huzeyme, Ezherî ve diğer bir takım ulemânın kavilleri budur.

1-) Müslüman helâl mal kazanarak, helâlinden yemeli ve helâlinden yedirmeli; Haram maldan infâktan sakınmalıdır.

1-) Buhârî hilâb kelimesiyle koku sürünmeyi kasdetmemiştir. Çünkü koku sürünmeyi hilâbın üzerine atfetmiştir. Matufla, matufun aleyhin hükümleri ise başka başka şeylerdir. Onun hilâbdan maksadı su kabıdır. Hattâbî'nin beyânına göre hilâb bir devenin sütünü alacak kadar kabdır.

1-) Hadîs, kusur ve şart bulunmaksızın malın iadesini icâbediyor.

1-) Bir kimseye Allah ve Resûlü, başkalarından daha sevgili olmak.

1-) Onlar fitne anında en halim insanlardır.

1-) İmâm Halil'e göre «yedi harf» den murâd; yedi kirâatdir. Burada şöyle bir suâl vârid olabilir: İndirilen bir âyet için nasîl olur da aded itlaak edilerek yedi harf üzerine nâzil oldu; denilebilir? Bir âyet ancak bir defa nâzil olur. Meğer ki tekrar kaldırılıp da, başka harfle indirilmiş ola? Cibrîl (Aleyhisselârn) her ramazanda Kur'ân-ı Kerîm'i Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e arz eder; baştan sona okurdu. İşte her ramazanda Kur'ân-ı Kerîm'i ayrı bir harf üzere okumuş; yedi kıraat bundan hâsıl olmuşdur. hakikati anlatırken Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz: (aleyhisselâm) her defasında Kur'ân'ı bana bir harf özerine okuttu. Ben kendisine müracaat ettim ve daha fazla harf üzerine okumasını isteye isteye nihayet yedi harfde karar kıldı.» buyurmuşdur. gün Kur'ân-ı Kerîm'in yedi harf üzerine okunup okunamıyacağı hususunda usûl-i fıkıh ulemâsı ihtilâf etmişlerdir. (224-310) ile diğer bir takım ulemâya göre, bu gün Kur'ân-ı Kerîm yalnız Hazret-i Zeyd'in okuduğu harf üzere kıraat olunur. Ebû Bekr-i Bâkıllânî dahi bu kavli beğenmişdir. Ebû'l-Hasen El-Eş'arî (260-324) ise: «Müslüman'lar, Allahü teâlâ’nın indirdiği ve okunmasına müsaade buyurduğu kıra-etleri menetmenin caiz olmadığına ittifak eylemişlerdir. Allahü teâlâ’nın itlaak ettiğine manî olmak, ümmetin elinde değildir. Bu yedi harf, bizim kırâatlarımızda mevcûddur. Yalnız Kur'ân-ı Kerîm'in içinde dağınık bir hâlde olup; nerede oldukları aynen malûm değildir. Buna göre ehl-i tevâtür'ün naklettiği yerlerde bir harfi, diğerinden ayırmaksızın Kur'ân-ı vücûh üzere okumak caizdir. Meselâ Nâfi'in harfi, Kisâî ile Hamza'nın harfleri ile birlikde ezberlenebilir. Bunda bir güçlük de yokdur. Çünkü Allahü teâlâ kullarına kolaylık olmak üzere Kur'ân'ı yedi harf üzere indirmişdir.» demiştir. diyor ki: «Bu husûsda en akla yakın söz şudur: Kur’ân-ı Kerîm, okuyanın kolayına geldiği şekilde yedi harf üzere okuması için ruhsat verilerek indirilmişdir. Ancak bu, mânânın birbirini tuttuğu yahut biribirine yakın olduğu yerlerde caizdir. Bu mes'ele ashâb-ı kirâm’ın icmâ'ından önce böyle idi şimdi ashabın icmâ'ı hilâfına okumak caiz değildir.» bu son sözü ile, ashâb-ı kirâmın bir kırâet üzerine icmâ' ettiklerini anlatmak istemişdir.

1-) Kîl-ö kaalİ;

1-) Zulme uğradığını anlatmak için gıybette bulunmak caizdir. Binâenaleyh bir mazlum hükümdar veya hâkim gibi velayet ve kudret sahibi birinin huzura çıkarak, filân bana zulmetti. Yahut, şöyle şöyle yaptı; diye şikâyette bulunabilir.

1-) Hazret-i Alî (radıyallahü anh) hadîsini Dârakutnî «Kitâbü's - Sünne» de tahrife etmişdir. Bu hadîsde Ali (radıyallahü anh): (sallallahü aleyhi ve sellem)'i: Eğer ümmetime meşakkat vermiş olmasaydım her namazda onlara misvak tutunmalarını emreder; yatsıyı gecenin üçte birine geciktirirdim. Çünkü gecenin üste biri geçtiği vakit Allah alt semâya hübût eyler ve tâ fecir doğuncaya kadar orada bulunarak bir sözcü: isteyen yok mu? isteği verilsin! Duâ eden yok mu? icabet buyurulsun! der; buyururken işittim,» demişdir. hadîsi İmâm Ahmed b. Hanbel dahi « Müsned » inde rivâyet etmişdir. Dârakutnî'nin başka bir rivâyetinde. gece yerine: «Her cum'a gecesi...» denilmişdir.

1-) Bir hadisi parça parça birkaç kişinin rivâyetinden alarak topluca rivâyet etmek caizdir.

1-) -Bu söz babasından başkasına intisabı helâl i'tikad eden hakkındadır.

1-) Gökten Yahûdiler hakkında meleğin bir şey indirdiği naklolunmamıştır. Bir şey indirmiş olsaydı. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ona tâbi' olur: Sad’ın içtihadını terk ederdi.

1-) «Mâ» ismi istifham, «zâ» ismi işaret olur.

1-) Bir kimseye on sopadan fazla vurulamaz... Hadd için vurulursa o başka! İmâm Ahmed'le İshâk'ın kavilleri budur.

1-) -Eş'ariler; Hüsün; emrin mucebidir. Bu babta hâkim şeriattır. Akıl yalnız anlamaya alettir derler. Yani Allah'ın emrettiği bir şeyin güzel veya çirkin olduğunu önceden akıl bilemez. Bir şey Allah emrettiği için güzel, Allah yasak ettiği için çirkin olur. Emrin mucebidir sözünün manasıda budur,

1-) İslâm'ın ilk zamanlarında hüküm böyle idi. Fakat sonraları Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) devrinde neshedildi. Filhakika Ebü Dâvûd'un. Yezîd-i Nahvi tarikiyle Ikrime'den tah-rîc ettiği bir haberde İbn Abbâs (radıyallahü anh) «Eskiden bir erkek karısını boşadı mı, onu üç defa boşamiş bile olsa kendisine ric'at edebilirdi; sonra bu hüküm neshedildi.» demektedir. Şu kadar var ki, nesih duyulmamış; mensuh hükümle Hazret-i Ömer'in i'tirazmâ kadar amel olunagelmiştir, Binâenaleyh bir adam karışma: «Sen üç defa boşsun!» derse üç talâk vâki' olur. İmâmlarından Ebû Hanîfe, Mâlik. Şafiî, Ahmed b. Hanbel ile selef ve halefin cumhûru buna kaildirler. kim Allah'ın hududunu tecavüz ederse, muhakkak kendine zulmetmiş olur. Bilmezsin belki bundan sonra Allah bir şey halkeder." Sûre-i Talâk, âyet; 1. kerîmesi ile Rukâne hadîsidir. Bu âyetin başında, karılarını boşamak isteyen erkeklerin ne suretle hareket edecekleri bildirilmiş; sonunda da hududu aşmamaları tenbih olunmuştur. aşarak nefse zulmetmenin mânâsı, kadını üç defa boşayıp sonra pişman olmaktır. Fakat artık iş işten geçmiştir; karısına dönmeğe, hakkı yoktur. Eğer üç talâk bir sayılsa idi boşayan adam karısına dönebilir; pişman da olmazdı. hadîsine gelince: Bu hadîsin muhtelif rivâyetleri vardır. Bir rivâyetinde: «Ebû Rukâne (karısı) Ümmü Rukâne'yi boşadı da Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kendisine: Karına ric'ât et! buyurdu. Ebû Rukâne: Ama ben onu üç defa boşadım; dedi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): Biliyorum (fakat) sen ona ric'at et!» deniliyor. İmâm Ahmed b. Hanbel'in rivâyetinde de: Rukâne karısını bir mecliste üç defa boşadı ve sonra ona acıdı. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): Onlar bir talâk sayılır; buyurdular.» denilmiştir. Cumhûra muhalefet edenler bu rivâyetlerle istidlalde bulunurlarsa da her iki rivâyet zaîftir. Çünkü râvileri arasında meçhuller vardır. hadîsin sahîh olan rivâyetinde ise: «Ebû Rukâne, karısı Sühey-me'yi elbette boşadı. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kendisine ye-mîn teklif edince: Vallahi ben bununla bir talâktan başka bir şey kasdetmedim; dedi. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) de karısını kendisine iade etti.» denilmektedir ki, cumhûrun delili de bu rivâyettir. Zira üç talâkı kasd ettiği takdirde üç vâki' olmasa yeminin bir mânâsı kalmazdı. kat'î surette demektir. Bu sözün bir talâka da üçe de ihtimâli vardır. Söz sahibi bununla bir talâkı kasdettiğini söyleyince Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) de kabul ve tasdik buyurmuştur.

1-) - Bundan murad: namazı terk eden kâfir gibi cezalandırılmayı hak etmiştir ki, bu ceza katildir;

1-) «Her kim yalan olduğu zannedilen bir sözü benden (olmak üzere) rivâyet ederse, kendisi de yalancılardan biridir.» Ebû Bekir b. Ebî Şeybe anlattı. ki: bize Veki’ Şu'be'den o da el-Hakem'den o da Abdurrahmân b. Ebî Leylâ'dan o da Semuretü'bnü Cündeb'den naklen rivâyet etti. yine Ebû Bekir b. Ebî Şeybe anlattı. ki: Bize Veki' Şu'be ile Süfyan'dan onlar da Habib'den o da Meymûn b. Ebî Şebîb’den o da Muğîreti'bni Şu'be'den işitmiş olarak rivâyet etti. Semure ile Mugîre: (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu söyledi.» demişler.

1-) - Mûsâ (aleyhisselâm)’ın işittiği gibi kelâm-ı kadimi işitmek sureti ile olur. Bu şekil vahiy nass-ı Kur'ân ve bir çok sahih hadislerle sabittir.

1-) Kefalet altına giren kimseye o malı elde edinceye kadar dilenmek helâldir. Sonra bundan vazgeçer.

1-) - îşine girmeyen lüzumsuz şeyleri sormanın mezmum olduğuna işarettir.

1-) İşlenen bir harama dair olup sonradan tedariki mümkün değilse araştırma caizdir. Meselâ: doğru söylediğine i'timâd ettiği bir zât: «Şu eve birisi bir adam kapadı; öldürecek.» Yahut: «Bir kadın kapadı; zina edecek» dese o evi aramak caizdir. Çünkü aranmadığı takdirde elden giden fırsatın tedarikine imkân yoktur. Bu aramayı yalnız devlet me'muru değil ahâli dahi yapabilirler.

1-) Hükmü neshedilip, lâfzı neshedilmeyen âyetler. Neshedilen âyetlerin ekserisi bu kabildendir.

1-) Allah'a İman, onun ve sıfatlarının nasıl olduğuna düşünmeden benzeri bulunmadığına ve mahlûkat alâmetlerinden münezzeh olduğuna inanmakdır.

1-) Hıcr kuyularının sularını kullanmak memnudur. Bundan yalnız deve kuyusu müstesnadır.

1-) Bu hadîsle ihticâc etmek Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in vak'ayı bilib te ikrar buyurmasına bağlıdır. Halbuki Hazret-i Muâzm namaz kıldırdığını Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in duymamış olması caizdir. Binâenaleyh Muâz (radıyallahü anh)’in o namazı devam üzere kıldırmasına ses çıkarmaması onu takrîr buyurduğuna delîl sayılmaz.

1-) Mısır kadınlarının elbiseleri envai ipeklilerdendir. Etrafları altın, inci ve çeşitli cevahir ile işlenmiştir. Başlarında ayni tarzda kıymetli cevahirle işlenmiş taçlar vardır. Mendilleri altın ve gümüşle süslenmiş ipektendir. Fistanları ipeklinin envâından yapılmış, yenleri son derece geniş, etekleri arşınlarca yerlere sarkar, o derecede ki bir fistandan üç dört tane fistan çıkabilir.

1-) Eğer Râzi «sihri öğrenmek çirkin değildir» demekle onun aklen çirkin olmadığını anlatmak istiyorsa; muhalifleri olan mu'tezile taifesi bunu menetmektedirler. Şer'an çirkin değildir demek istiyorsa Teâlâ hazretlerinin: «Şeytanların okuduğu sihre tâbi' oldular..» âyet-i kerimesi sihrin çirkinliğini beyan ediyor. Sahih hadisde: kim bir müneccim veya kâhine müracaat ederse Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)’e indirilen küfretmiş olur.» buyurulmuştur. Sünende dahi: kim bir düğüm yapar da ona üfürürse sihir yaptı demektir.» hadisi vardır.

1-) Cibrîl inerek (nasıl) namaz kılmışdı. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'de (ona uyarak), namaz kılmışdı.

1-) Hazret-i Ömer hadîsi size değil; bize delildir. Çünkü mezkûr hadîsde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Allah'ın sadakasını kabul etmelerini emir buyurmuşdur. Emr-i mutlak, vücûd ifâde eder. Binaenaleyh şer'an o hediyeyi reddetmek serbestisi kalmaz. Burada: «Hiç bir insan sadaka kabul etmek için zorlanır mı?» şeklinde bir suâl hatıra gelebilir. Cevâbı şu'dur: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in: onu size tesadduk eyledi.) sökünün mânâsı: Allah, size hüküm buyurdu, demekdir. Çünkü milk olmaya yaramayan bir şey'i, Allah'ın tesadduk etmesi, o şey'i hükümden düşürmekle olur. Netekim Allah'ın afvı da böyledir.»

1-) - Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), İbrahim (aleyhisselâm) şeriatı ile ibâdet etmiştir.

1-) Güneş doğmağa başladığından, yükselinceye kadar;

1-) Babaya karşı gelmeyi;

1-) Hadis küfre hamledilir. Yani bunu kâfir yapar. Çünkü kâfir hem yalan yere şahidîik eder; hem de böyle bir şehâdetle amel eder.

1-) Kîl-ü kaaldeh;